Koniec z nagłymi kontrolami rolników i więcej pieniędzy dla małych gospodarstw. Jakie zmiany?

Nagłe kontrole różnych instytucji w krótkich odstępach czasu mają się skończyć. Małe gospodarstwa mogą liczyć na wyższe dopłaty, a wymogi środowiskowe zostaną złagodzone. W 2026 roku w życie wejdą nowe przepisy. Co się zmieni dla rolników?

Maksymalnie jedna kontrola w gospodarstwie

Parlament Europejski i Rada UE osiągnęli porozumienie w sprawie pakietu uproszczeń Wspólnej Polityki Rolnej. To tzw. „Omnibus III”, czyli zestaw zmian, który ma odciążyć gospodarstwa z biurokracji, dać więcej elastyczności państwom członkowskim i przynieść rolnikom realne ułatwienia. jeżeli wszystko zostanie formalnie zatwierdzone, nowe przepisy mają obowiązywać od 1 stycznia 2026.

Najbardziej odczuwalna zmiana to zasada „jednorazowości”. Oznacza to, iż gospodarstwo nie będzie mogło mieć więcej niż jednej kontroli na miejscu w danym roku. Do tej pory rolnicy skarżyli się, iż różne instytucje wpadają oddzielnie, często w krótkich odstępach czasu. Teraz ma się to skończyć.

Złagodzenie wymagań środowiskowych

Dla wielu gospodarstw ważne będzie także złagodzenie wymagań środowiskowych. Rolnik nie będzie musiał co 5-7 lat przeorywać ziemi, tylko po to, żeby zachować status gruntów ornych. Ziemia, która 1 stycznia 2026 r. będzie uznana za orną, ma zachować ten status, choćby jeżeli w danym sezonie nie została obsiana czy przeorana.

Rolnicy ekologiczni z kolei będą automatycznie uznawani za spełniających część wymagań GAEC, przynajmniej na tych powierzchniach, które są ekologiczne lub w okresie konwersji. Państwa będą mogły jednak ograniczyć to uproszczenie, jeżeli kontrole miałyby być zbyt skomplikowane administracyjnie.

Małe gospodarstwa otrzymają wyższe dopłaty

Maksymalny limit płatności dla małych gospodarstw ma wzrosnąć z 1125 euro do 3000 euro rocznie (czyli z ok. 4,8 tys. zł do ok. 13 tys. zł). To oznacza prawie 3-krotny wzrost. Dodatkowo rolnicy dostaną możliwość skorzystania z jednorazowego wsparcia na rozwój działalności, choćby do 75 tys. euro, czyli 315 tys. zł (zamiast 50 tys. euro, jak wcześniej proponowano). To ma być realny zastrzyk gotówki dla rodzinnych gospodarstw, szczególnie tych, które chcą rozwinąć przetwórstwo, RHD czy wejść w nową produkcję.

Sprawozdawca André Rodrigues podkreślił, iż PE chciał, aby WPR była „bliższa ludziom, którzy codziennie uprawiają ziemię”. – To porozumienie zapewnia większe wsparcie dla rolników, skuteczniejsze przepisy i jaśniejsze wytyczne środowiskowe. Od 1 stycznia 2026 r. te nowe przepisy będą miały zastosowanie do ponad dziewięciu milionów rolników w całej Europie – zaznaczył.

Uproszczenia będą realnie odczuwalne

Komisja popiera ustalenia i uważa, iż uproszczenia będą realnie odczuwalne. – Rolnicy poświęcają zbyt dużo czasu w papierkową robotę. Od przyszłego roku rolnicy w UE doświadczą rzeczywistych zmian: tylko jednej kontroli na miejscu rocznie, prostszych przepisów dotyczących gospodarstw ekologicznych, mniejszej liczby kontroli oraz wyższych płatności ryczałtowych dla drobnych producentów rolnych przy jednoczesnym zachowaniu naszych celów środowiskowych i klimatycznych – powiedział komisarz ds. rolnictwa Christophe Hansen.

KE szacuje, iż uproszczenia mogą przynieść choćby 1,6 mld euro oszczędności rocznie dla rolników i ok. 210 mln euro dla administracji krajowych. Porozumienie musi jeszcze zostać formalnie zatwierdzone. jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, zmiany zaczną obowiązywać od 2026 r.