7 godzin temu
Unia Europejska przeznaczyła niemal miliard euro na 15 projektów produkcji odnawialnego wodoru w pięciu krajach Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Celem jest nie tylko ograniczenie emisji CO₂ o ponad 15 mln ton, ale też przyspieszenie transformacji energetycznej w kluczowych sektorach gospodarki.
Komisja Europejska ogłosiła właśnie wyniki drugiej aukcji Europejskiego Banku Wodoru, w ramach której 15 projektów z pięciu państw otrzyma dofinansowanie z unijnego Funduszu Innowacji.
Łączna kwota wsparcia to 992 mln euro. Środki te pochodzą z systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) i mają na celu wyrównanie różnicy między kosztami produkcji zielonego wodoru a jego rynkową ceną.
Wybrane przedsięwzięcia mają potencjał, by w ciągu dekady wyprodukować blisko 2,2 mln ton odnawialnego wodoru, co pozwoli na uniknięcie emisji przekraczającej 15 mln ton CO₂.
Produkcja wodoru będzie prowadzona w sektorach szczególnie trudnych do dekarbonizacji, takich jak transport, przemysł chemiczny, a także przy wytwarzaniu metanolu i amoniaku.
Rynkowy impuls dla transformacji
Zielony wodór jest w tej chwili jednym z filarów europejskiej strategii odejścia od paliw kopalnych, takich jak gaz ziemny, ropa i węgiel. Jego rosnąca dostępność ma umożliwić dekarbonizację przemysłu i transportu ciężkiego, czyli obszarów, w których ograniczenie emisji CO₂ wciąż napotyka techniczne i finansowe bariery.
Wspomniane 15 projektów otrzyma różne poziomy wsparcia – od 8 mln do 246 mln euro – na maksymalnie 10 lat. Większość z nich będzie korzystać z dopłat w formie stałej premii w wysokości od 0,20 do 0,60 euro za kilogram wyprodukowanego wodoru.
Co ważne, po raz pierwszy uwzględniono również sektor morski, czyli odbiorców wykorzystujących wodór do bunkrowania statków. Trzy wybrane projekty z tego obszaru otrzymają łącznie 96,7 mln euro wsparcia, przy zapotrzebowaniu na subsydia sięgającym od 0,45 do 1,88 euro za kilogram.
Nowe mechanizmy, nowe możliwości
Równolegle z unijnym finansowaniem, trzy państwa członkowskie – Hiszpania, Litwa i Austria – ogłosiły własne środki wsparcia w wysokości do 836 mln euro.
Umożliwia im to mechanizm „aukcji jako usługi”, który pozwala państwom finansować z budżetów krajowych te projekty, które spełniają warunki unijnej aukcji, ale nie zmieściły się w limicie finansowania Funduszu Innowacji.
Dzięki temu państwa członkowskie mogą korzystać z ogólnoeuropejskiej platformy aukcyjnej, jednocześnie zachowując kontrolę nad środkami przeznaczonymi na wsparcie lokalnych inicjatyw. To uproszczony i efektywny sposób na zwiększenie liczby realizowanych projektów bez konieczności dublowania struktur administracyjnych.
Harmonogram: od umowy do produkcji
Wybrane projekty zostaną teraz zaproszone do podpisania umów grantowych z Europejską Agencją Wykonawczą ds. Klimatu, Infrastruktury i Środowiska (CINEA). Procedura ma zakończyć się we wrześniu lub październiku 2025 r.
Po podpisaniu umowy beneficjenci będą mieli maksymalnie dwa i pół roku na osiągnięcie tzw. zamknięcia finansowego, czyli skompletowanie całego montażu kapitałowego potrzebnego do rozpoczęcia realizacji.
Produkcja wodoru ma się rozpocząć najpóźniej w ciągu pięciu lat od podpisania umowy. Subsydia będą wypłacane przez okres do dziesięciu lat, ale tylko za produkcję certyfikowanego, odnawialnego wodoru, która zostanie pozytywnie zweryfikowana.
Wodór jako europejski wektor niezależności
Długofalowym celem Unii Europejskiej jest produkcja 10 mln ton zielonego wodoru do 2030 r.
Cel ten wpisuje się w strategię REPowerEU, której zadaniem jest ograniczenie zależności od importu paliw kopalnych i przyspieszenie transformacji energetycznej. Aby go osiągnąć, konieczne są nie tylko inwestycje publiczne, ale również uruchomienie kapitału prywatnego.
W tym celu Komisja Europejska zapowiedziała uruchomienie nowego narzędzia w ramach Europejskiego Banku Wodoru – tzw. mechanizmu wodorowego.
Będzie to platforma online łącząca producentów i odbiorców wodoru, umożliwiająca im wymianę informacji, nawiązywanie relacji handlowych i zwiększenie przejrzystości rynku.
Fundusz Innowacji jako siła napędowa
Fundusz Innowacji, zasilany wpływami z unijnego systemu ETS, to jedno z największych na świecie źródeł publicznego finansowania projektów klimatycznych. Jego budżet na lata 2020–2030 szacuje się na 40 mld euro.
Środki te mają wspierać wdrażanie najnowszych technologii zeroemisyjnych i przyspieszyć przejście Europy do gospodarki neutralnej dla klimatu.
W ramach pierwszej aukcji Europejskiego Banku Wodoru, przeprowadzonej w 2023 r., przyznano blisko 700 mln euro na realizację sześciu projektów. Druga aukcja przyniosła znacznie szerszy zasięg geograficzny i tematyczny, a planowana na koniec 2025 r. trzecia edycja ma dysponować budżetem do 1 mld euro.
Od ambicji do działania
Wodór odnawialny, zaliczany do tzw. paliw niebiologicznego pochodzenia (RFNBO), musi spełniać rygorystyczne unijne kryteria zrównoważonego rozwoju.
Oznacza to, iż powinien być produkowany wyłącznie z wykorzystaniem energii odnawialnej. Tego rodzaju paliwo ma szczególne znaczenie w branżach, gdzie elektryfikacja nie jest możliwa lub opłacalna – np. w przemyśle chemicznym, ciężkim transporcie drogowym czy żegludze.
Europejska polityka wodorowa to dziś coś więcej niż strategia klimatyczna – to również instrument wzmacniania suwerenności energetycznej, tworzenia miejsc pracy i budowy innowacyjnej gospodarki przyszłości.
Dzięki wspólnym mechanizmom finansowania i koordynacji na poziomie UE Europa zbliża się do momentu, w którym zielony wodór stanie się nie tylko ideą, ale realnym filarem energetyki XXI wieku.
