13 godzin temu
Praca z bydłem wymaga odpowiedniego przygotowania i narzędzi, które pozwalają na ograniczenie ryzyka urazów zarówno dla człowieka, jak i dla zwierzęcia. Poskrom to konstrukcja umożliwiająca unieruchomienie krowy lub byka podczas wykonywania czynności pielęgnacyjnych, weterynaryjnych czy hodowlanych. Dzięki niemu możliwe jest np. bezpieczne zakładanie kolczyków, korekcja racic, pobieranie prób mleka czy leczenie ran.
Bez tego typu urządzenia każda z wymienionych czynności wiązałaby się z dużym stresem, nieprzewidywalnością zachowania bydła i ryzykiem poważnych obrażeń. Dlatego coraz więcej gospodarstw decyduje się na zbudowanie własnego poskromu, dopasowanego do warunków i potrzeb.
Wybór miejsca do budowy
Pierwszym krokiem jest określenie, gdzie konstrukcja ma stanąć. Najlepiej, aby była zlokalizowana w miejscu często uczęszczanym przez zwierzęta – np. przy wyjściu na pastwisko lub w pobliżu obory. Dzięki temu łatwiej będzie nakierować bydło do urządzenia.
Podłoże powinno być równe, stabilne i odporne na błoto czy wilgoć. Dobrym rozwiązaniem jest betonowa posadzka z antypoślizgową powierzchnią. Unika się w ten sposób ryzyka poślizgnięcia zwierzęcia podczas wprowadzania do poskromu.
Materiały i trwałość konstrukcji
Do budowy poskromu najczęściej stosuje się stalowe profile zamknięte lub rury o grubej ściance. Materiał powinien być odporny na korozję – wskazane jest malowanie proszkowe lub ocynkowanie elementów. Dla gospodarstw, które szukają tańszego rozwiązania, możliwe jest wykorzystanie mocnego drewna, jednak jego żywotność będzie wyraźnie krótsza, a konserwacja bardziej wymagająca.
Warto pamiętać, iż zwierzę o masie kilkuset kilogramów potrafi wywierać ogromny nacisk. Poskrom musi być więc solidny, stabilnie przytwierdzony do podłoża i odporny na uderzenia oraz napór zwierzęcia.
Konstrukcja ramy i elementy zabezpieczające
Najważniejszą częścią jest rama, czyli prostokątna lub kwadratowa konstrukcja, przez którą wprowadza się zwierzę. Wysokość ramy powinna wynosić około 1,6–1,8 metra, a szerokość od 70 do 90 cm – tak, by zwierzę mogło wejść, ale nie miało zbyt dużej swobody ruchu.
Na froncie montuje się uchylną klatkę szyjną. To właśnie ona blokuje zwierzę, uniemożliwiając cofanie się lub nagłe zwroty. Najlepiej sprawdza się mechanizm z dwoma skrzydłami, które można regulować w zależności od wielkości krowy. Zamykanie i otwieranie musi być możliwe jedną ręką, aby osoba obsługująca miała drugą wolną do pracy.
Po bokach często stosuje się dodatkowe barierki lub drzwiczki. Pozwalają one na dostęp do wymion, nóg czy boków zwierzęcia, bez konieczności całkowitego wypuszczania go z poskromu.
Bezpieczeństwo człowieka i zwierzęcia
Projektując poskrom, należy pamiętać o minimalizacji ryzyka urazu. Krawędzie konstrukcji muszą być zaokrąglone lub odpowiednio oszlifowane, aby zwierzę nie poraniło się podczas szarpania. Uchwyty i mechanizmy blokujące powinny być łatwe do obsługi, ale na tyle mocne, by zwierzę nie mogło ich przypadkowo otworzyć.
Istotne jest także, aby konstrukcja nie powodowała nadmiernego stresu. Wąska przestrzeń, brak ostrych kantów i szybkie działanie mechanizmów znacząco ułatwiają spokojne przeprowadzenie zabiegu. Im krócej zwierzę przebywa w poskromie, tym mniejsze ryzyko paniki i kontuzji.
Dodatkowe rozwiązania techniczne
W bardziej zaawansowanych wersjach stosuje się mechanizmy hydrauliczne lub pneumatyczne, które pozwalają regulować docisk klatki szyjnej czy pozycję zwierzęcia. Takie rozwiązania spotyka się głównie w dużych gospodarstwach mlecznych, gdzie liczy się szybkość obsługi kilkudziesięciu krów dziennie.
Innym praktycznym dodatkiem jest uchwyt na nogę zwierzęcia, który umożliwia bezpieczną korekcję racic. Dzięki niemu hodowca lub lekarz weterynarii może pracować bez obaw o kopnięcie.
Wskazówki praktyczne przy użytkowaniu
Sam poskrom to tylko narzędzie – o bezpieczeństwie decyduje także sposób jego używania. Zwierzę należy spokojnie naprowadzać, bez krzyku czy gwałtownych ruchów. Warto wykorzystać naturalne instynkty bydła – krowy chętniej poruszają się w kierunku światła, dlatego dobrze jest ustawić urządzenie tak, aby zwierzę widziało wyjście.
Obsługujący powinien mieć zawsze drogę ewakuacyjną, na wypadek nieprzewidzianych reakcji zwierzęcia. Należy też regularnie kontrolować stan techniczny konstrukcji: poluzowane śruby, zużyte zamki czy pęknięcia stwarzają realne zagrożenie podczas pracy.
Ekonomia i opłacalność
Budowa własnego poskromu może wydawać się kosztowna, ale w praktyce to inwestycja, która zwraca się wielokrotnie. Dzięki bezpieczniejszej pracy spada ryzyko urazów u hodowcy, a szybka i sprawna obsługa zwierząt przekłada się na lepszą profilaktykę zdrowotną stada. Regularna korekcja racic, kontrola wymion czy leczenie drobnych ran stają się łatwiejsze i mniej stresujące, co wpływa także na dobrostan zwierząt.
Dobrze zaprojektowany i solidnie wykonany poskrom to narzędzie, które w gospodarstwie może służyć choćby przez kilkanaście lat. To rozwiązanie, które zwiększa bezpieczeństwo pracy i poprawia efektywność obsługi bydła, stanowiąc jedno z podstawowych urządzeń w nowoczesnej hodowli.
