Które odmiany rzepaku ozimego wybrać?

Badania odmianowe rzepaku ozimego prowadzone są corocznie przez stacje COBORU w ramach porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego (PDO). Wykazują one na ogół duże różnice w plonach i zaolejeniu nasion ocenianych odmian, jak też ich odporności na podstawowe choroby.

Podawana jest też ocena ich zimotrwałości, długość okresu wegetacji oraz wysokość roślin i związana z tym odporność na wyleganie, jak też rok wpisania do Krajowego Rejestru (KR).

Stacje COBORU rozmieszczone są w każdym województwie, a więc w zróżnicowanych warunkach klimatyczno-glebowych. Dlatego rolnicy powinni korzystać z tych danych, a konkretnie z listy odmian zalecanych (LOZ) w swoim województwie, ewentualnie ościennych.

Na co zwracać uwagę przy wyborze odmiany

Najlepiej by były to wyniki z ostatnich 3 lat, a nie jednego, gdyż mogą być nieobiektywne. Powodem jest zwykle zróżnicowany przebieg pogody w latach badań. Dobrą odmianę cechują w miarę stabilne plony, mniej uzależnione od zmiennego przebiegu warunków atmosferycznych.

Należy także zwracać uwagę na rodzaj gleby w swoim gospodarstwie oraz stacji prowadzącej badania odmianowe. jeżeli gleby są wyraźnie zróżnicowane, np. zwięzłość (przykład gleba rędzinowa i lessowa lub gliniasta), wówczas wyniki badań ze stacji mogą być mało wiarygodne dla warunków glebowych gospodarstwa rolnika.

Niemniej w większości przypadków wyniki badań odmianowych stacji COBORU, powinny być podstawą zakupu nowych odmian. Należy bowiem pamiętać, iż przeciętnie po 3-5 latach uprawiane dotychczas odmiany „wyradzają się”, czego następstwem jest spadek ich potencjału plonowania.

Lepiej plonują odmiany mieszańcowe rzepaku

Jak wynika z badań COBORU, przeciętnie o 13-15 proc. lepiej plonują odmiany mieszańcowe, niż populacyjne. Ich materiał siewny jest wprawdzie prawie dwukrotnie droższy, ale większy wigor siewek, mniejsza reakcja na opóźnienie siewu i uzyskane plony, powinny rekompensować poniesione koszty na zakup nasion.

Ponadto odmiany mieszańcowe można wysiewać później (o 5-7 dni) oraz w mniejszej ilości (40-45 kiełkujących nasion na m²), niż populacyjne (50-60/m²). Przy siewie punktowym norma wysiewu nasion obydwu grup odmian pozostało mniejsza.

W ostatnim sezonie wegetacyjnym (2023/2024) oceniano łącznie 61 odmian rzepaku ozimego, w tym 55 mieszańcowych i 6 populacyjnych. Pochodziły one w zdecydowanej większości (54) z KR, zaś pozostałe ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA).

Z odmian mieszańcowych uzyskano średnio o 13 proc. większe plony niż z populacyjnych. Najlepiej plonowały najnowsze odmiany, zarejestrowane w ostatnich 2-3 latach. Jest to oczywiste, bowiem to głównie przesądziło o ich wpisie do KR.

Spośród ocenianych odmian mieszańcowych najlepiej plonowały następujące: KWS Lauros, Amoroso, LG Apollonia, PT 315, DK Excited, LG Austin, DK Exaura, Lg Arnold, DK Exima, DK Expose i Romeo.

Przeciętnie w kraju różnice w plonie nasion odmian populacyjnych były niewielkie, natomiast w poszczególnych województwach, wykazywały większe zróżnicowanie, dlatego warto wybrać najlepsze dla swego rejonu. Należy dodać, iż odmiany populacyjne wysiewane są niekiedy z własnego materiału siewnego, czego nie można praktykować w przypadku mieszańcowych.

Są różnice w odporności odmian na choroby oraz kiłę kapusty

W stacjach COBORU oceniany jest także stopień porażenia poszczególnych odmian patogenami podstawowych chorób: suchą zgniliznę kapustnych, zgnilizną twardzikową, werticiliozą i czernią krzyżowych.

Powinna to być istotna informacja dla wielu gospodarstw, zwłaszcza tych gdzie rzepak stanowi znaczny udział w strukturze zasiewów i przychodzi na to samo pole co 2-3 lata.

W niektórych gospodarstwach rzepak i inne rośliny z tej rodziny botanicznej, w tym chwasty, atakowane są przez groźną chorobę – kiłę kapusty, przenoszoną przez pierwotniaka. Objawia się to w postaci narośli (galasów) na korzeniach, które utrudniają roślinom pobieranie wody i składników pokarmowych.

W efekcie następuje drastyczny spadek plonów. Chorobę można zwalczać jedynie metodami niechemicznymi, głównie poprzez zaprzestania uprawy roślin kapustowatych na porażonym polu, a najlepiej w całym gospodarstwie, co najmniej przez 4, a najlepiej 6-9 lat.

Wskazana jest też uprawa odmian odpornych na kiłę kapusty. Aktualnie, jak wynika z danych COBORU w KR jest 10 takich odmian (wyłącznie mieszańcowych): Crocant, Croissant, Cromat, Crotora, DK Plasma, LG Anarion, LG Baracuda, LG Scorpion, Pegazzus i Richmond.