Nowa era współpracy: UE inwestuje w Egipt poprzez unijne programy

Zdjęcie: https://euractiv.pl/section/polityka-zagraniczna-ue/news/nowa-era-wspolpracy-ue-inwestuje-w-egipt-poprzez-unijne-programy/

Unia Europejska i Egipt zacieśniają współpracę w kluczowych obszarach – od gospodarki i nauki po bezpieczeństwo regionalne. Historyczny szczyt w Szarm el-Szejk otwiera nowy rozdział w relacjach, których znaczenie wykracza daleko poza granice obu stron.

Sharm el-Sheikh, kurort nad Morzem Czerwonym, na chwilę stał się centrum europejskiej dyplomacji. Prezydent Abdul Fattah El-Sisi przyjął tu przewodniczącego Rady Europejskiej António Costę i przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen. To pierwszy w historii szczyt UE z Egiptem w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Odbył się 22 października i pokazał, jak szerokie stało się partnerstwo między Kairem a Brukselą – od handlu i finansów po innowacje, bezpieczeństwo i migrację.

Spotkanie miało zarówno wymiar symboliczny, jak i strategiczny. Podkreślało rolę Egiptu jako stabilizatora regionu, pośrednika w konfliktach i partnera w gospodarczym oraz naukowym rozwoju.

— To istotny krok w naszych relacjach, który pokazuje siłę i potencjał naszego partnerstwa — mówił Costa podczas otwarcia szczytu.

Nauka, innowacje i Horizon Europe

Jednym z najważniejszych punktów spotkania było ogłoszenie przystąpienia Egiptu do programu Horizon Europe – największego programu badawczo-innowacyjnego UE o budżecie 93,5 mld euro.

W praktyce oznacza to otwarcie drzwi do współpracy w dziedzinach takich jak zmiany klimatyczne, transformacja cyfrowa, zdrowie, energia odnawialna, sztuczna inteligencja czy technologie kwantowe.

— To inwestycja w naukę i konkurencyjność – teraz również dla egipskich naukowców i talentów — zaznaczyła von der Leyen.

Udział Egiptu w programie nie oznacza automatycznego finansowania – każde zgłoszenie będzie oceniane indywidualnie. Samo jednak przystąpienie do Horizon Europe stawia Egipt w centrum międzynarodowej mapy innowacji.

Partnerstwo strategiczne i wsparcie finansowe

Szczyt umocnił Strategiczne i Kompleksowe Partnerstwo UE–Egipt, podpisane w marcu 2024 roku. Obejmuje ono sześć filarów: politykę, gospodarkę, handel, migrację i mobilność, bezpieczeństwo oraz rozwój demograficzny i kapitał ludzki.

Towarzyszy mu pakiet finansowy o wartości 7,4 mld euro na lata 2024–2027. W jego ramach UE zapowiedziała 5 mld euro pożyczek makrofinansowych – z czego 1 mld już wypłacono. Pozostałe środki mają być uruchomione po podpisaniu memorandum podczas szczytu.

Dodatkowe 75 mln euro przeznaczono na rozwój społeczno-ekonomiczny: edukację, opiekę zdrowotną, dostęp do wody i sanitariatów, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet i młodzieży. W ten sposób wsparcie finansowe UE staje się narzędziem stabilizacji gospodarki oraz inwestycją w kapitał ludzki.

Handel i transformacja gospodarcza

Szczyt przypomniał też znaczenie wolnego handlu w ramach Umowy Stowarzyszeniowej z 2004 roku, która stworzyła strefę wolnego handlu dla produktów przemysłowych i ułatwiła wymianę towarów rolnych.

W 2024 roku UE odpowiadała za 22 proc. egipskiego handlu zagranicznego – łącznie 32,5 mld euro.

Rozmowy jednak nie ograniczyły się do liczb. W centrum uwagi znalazła się zielona i cyfrowa transformacja. Obie strony zobowiązały się przyspieszyć rozwój energii odnawialnej, wspierać gospodarkę o obiegu zamkniętym, cyfryzować infrastrukturę i podnosić kompetencje cyfrowe. To połączenie biznesu, technologii i ekologii ma przygotować grunt pod przyszłość regionu.

Bezpieczeństwo i migracja

Nie zabrakło tematów trudnych i wrażliwych. W centrum rozmów znalazła się sytuacja w Gazie, Sudanie i Somalii. Egipt, jako stabilny partner w regionie, zobowiązał się do wzmocnienia bezpieczeństwa morskiego na Morzu Czerwonym, ochrony szlaków handlowych oraz współpracy w walce z terroryzmem, przestępczością zorganizowaną i cyberzagrożeniami.

Migracja była kolejnym ważnym wątkiem. UE i Egipt podkreśliły potrzebę kompleksowego zarządzania migracją, opartego na współodpowiedzialności. Doceniono rolę Egiptu w przyjmowaniu milionów uchodźców i osób ubiegających się o azyl oraz potrzebę tworzenia bezpiecznych, legalnych ścieżek migracyjnych.

Nowa geopolityka

Szczyt w Szarm el-Szejk pokazał, iż Unia Europejska traktuje Egipt nie tylko jako partnera gospodarczego, ale także kluczowego gracza w regionie Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu.

Stabilność Egiptu i jego rola mediatora w konfliktach stanowią cenny kapitał dla Europy – zwłaszcza w czasach rosnących napięć i konkurencji ze strony innych globalnych graczy.

Jednocześnie decyzje dotyczące finansów i nauki nie pozostają bez kontrowersji. Część polityków i organizacji pozarządowych zwraca uwagę na ograniczenia demokracji i nasilające się represje w Egipcie.

Szczyt staje się więc także testem dla Unii Europejskiej – jak pogodzić strategiczne interesy z wartościami demokratycznymi, nie rezygnując przy tym ze wsparcia dla stabilności, rozwoju i innowacji w regionie.