Nowe technologie do ochrony sadów przed zarazą ogniową

2 godzin temu

Zaraza ogniowa – pierwsza rozpoznana bakterioza roślin

Sprawcą zarazy ogniowej jest bakteria Erwinia amylovora występująca na wielu gatunkach roślin, głównie z rodziny różowatych, np.: głogu, irdze, jarzębinie, wiązie, pigwowcu, świdośliwie, jabłoni czy gruszy. Dziko rosnące rośliny żywicielskie są jednym z podstawowych źródeł infekcji drzew owocowych w sadach, podobnie jak zainfekowany materiał szkółkarski. E.amylovora jest zaliczana do grona regulowanych agrofagów niekwarantannowych (RAN). Status prawny patogenu zmieniał się na przestrzeni lat wraz z jego rozprzestrzenianiem na terytorium Unii Europejskiej. Zgodnie z aktualnymi wytycznymi materiał szkółkarski roślin żywicielskich musi być wolny od tej bakterii.

E. amylovora zimuje na pograniczu ran zgorzelinowych, a swoją aktywność rozpoczyna wiosną. W warunkach wysokiej wilgotności oraz temperatury bakterie wydostają się z porażonej tkanki tworząc początkowo szarobiałe wycieki, które z czasem ciemnieją przybierając zabarwienie bursztynowe.

Wektorami bakterii są owady (np. pszczoły), ludzie oraz sprzęt używany przy pracach agrotechnicznych, deszcz i wiatr. E. amylovora wnika do tkanek poprzez naturalne otwory: miodniki, przetchlinki, aparaty szparkowe oraz zranienia powstałe po cięciu, gradobiciu czy silnych wiatrach. Szczególnie groźne są infekcje w okresie kwitnienia.

Objawy i rozwój choroby w sadach

Charakterystycznym objawem zarazy ogniowej jest zamieranie pędów – ich wierzchołki zaginają się na kształt pastorału, a liście przybierają zabarwienie czerwonobrunatne (jabłoń), do bardziej intensywnego, prawie czarnego (grusza). Na pędach, gałęziach, konarach i pniach w miejscu infekcji kora zapada się tworząc charakterystyczne zgorzele. Drewno porażonych drzew brunatnieje. Porażone kwiaty czernieją i zamierają, mogą utrzymywać się na roślinie przez dłuższy czas podobnie jak zainfekowane liście czy zawiązki. Ponieważ E. amylovora przemieszcza się w przestworach międzykomórkowych na znaczne odległości od miejsca wniknięcia, w trakcie usuwania porażonych części roślin należy wycinać je z dużym zapasem zdrowej tkanki, co najmniej 30–40 cm.

Epidemiczne wystąpienie zarazy ogniowej w okresie 2025 było skutkiem infekcji z sierpnia/września 2024 roku. Wówczas w wielu sadach obserwowaliśmy wtórny wzrost pędów oraz wtórne kwitnienie, które były skutkiem stresów abiotycznych, tzn. suszy i wysokiej temperatury latem. Młode pędy oraz kwiaty były infekowane przez bakterie E. amylovora, a porażone tkanki stanowiły rezerwuar inokulum tego patogenu w kolejnym roku. Chłodna wiosna w okresie 2025 „przesunęła” okres infekcyjny zarazy ogniowej na cieplejsze miesiące. W lipcu i sierpniu objawy bakteriozy były zauważalne w wielu sadach gruszowych w różnych regionach kraju. Prowadzona ochrona nie zawsze przynosiła pozytywne rezultaty.

Poszukiwanie nowych technologii do zwalczania bakterioz

Firma Symbioz wspólnie z Centrum Badań Sadowniczych zleciła Instytutowi Ogrodnictwa – Państwowemu Instytutowi Badawczemu w Skierniewicach wykonanie doświadczenia oceniającego skuteczność preparatów Cobre i Megis stosowanych w mieszaninie zbiornikowej, w ograniczaniu sprawcy zarazy ogniowej na pędach gruszy. Badanie przeprowadzono zgodnie z zasadami Dobrej Praktyki Eksperymentalnej oraz według wytycznych EPPO opisujących proces prowadzenia badań rejestracyjnych środków ochrony roślin. Z uwagi na biologię patogenu badanie wykonano w warunkach kontrolowanych ze sztucznym zakażaniem. W warunkach polowych niemożliwe jest uzyskanie równomiernego porażenia w całym bloku kwatery doświadczalnej.

Doświadczenie przeprowadzono w szklarni na drzewkach odmiany 'Konferencja’. Mieszaninę preparatów Cobre w stężeniu 0,5% oraz Megis w stężeniu 0,1% nanoszono na drzewka trzykrotnie, tj. 7 i 2 dni przed zakażeniem oraz 5 godzin po zakażeniu. Preparatem referencyjnym był środek ochrony roślin zawierający fosetyl glinu i fluopyram stosowany w stężeniu 0,6% dwukrotnie, tj. 7 dni przed zakażeniem oraz 5 godzin po zakażeniu. Terminy zabiegów oraz dawki były zgodne z etykietami produktów. W celu przebadania zdolności ochronnych preparatów, aktywnie rosnące pędy gruszy zakażano przez obcięcie wierzchołków wzrostu sterylnymi nożyczkami zanurzonymi w zawiesinie bakterii E. amylovora.

Analiza wyników

Mieszanina preparatów Cobre i Megis była skuteczniejsza w ochronie pędów gruszy przed zarazą ogniową niż zastosowany preparat referencyjny. Po 5 dniach od zakażenia objawy zarazy ogniowej były widoczne na ponad połowie długości pędów kontrolnych. W tym terminie oceny skuteczność mieszaniny Cobre i Megis wyniosła 73,6% i była istotnie wyższa od skuteczności preparatu referencyjnego. Badanie potwierdziło zdolność mieszaniny Cobre i Megis do ograniczania występowania zarazy ogniowej na gruszy. Preparaty zastosowane przed infekcją stymulowały roślinę do produkcji związków organicznych oddziaływujących bakteriostatycznie, a aplikacja po infekcji wykazała bezpośredni wpływ produktu Cobre na bakterie obecne w tkankach roślinnych.

Wyniki doświadczenia (wykres) należy analizować w oparciu o warunki w jakich było ono prowadzone. W szklarni panowała optymalna temperatura i wilgotność powietrza do rozwoju zarazy ogniowej. Każdy pęd na drzewkach gruszy był zakażony dużą ilością wirulentnego szczepu bakterii E. amylovora. o ile badane produkty osiągnęły w warunkach szklarniowych skuteczność na poziomie 40–50% i wyższym z pewnością będą efektywnie ograniczały bakteriozy w warunkach polowych.

Skuteczna technologia przeciwko bakteriozom to COBRE Symbioz + MEGIS!

Miedź w różnych postaciach jest powszechnie stosowana do zwalczania sprawców chorób bakteryjnych. Większość preparatów miedziowych wykazuje działanie powierzchniowe na roślinie i kontaktowe wobec patogenu zaburzając jego metabolizm. Niezdolność do penetrowania tkanek ogranicza jednak ich skuteczność od kwitnienia do zbioru owoców. Odmienny mechanizm działania wykazuje preparat Cobre Symbioz zaliczany do grupy miedziowych produktów bioaktywnych. Zawiera cząsteczki miedzi w 100% skompleksowane specyficznymi chelatorami zdolnymi do penetrowania tkanek roślinnych. Po przedostaniu się do tkanek, w wyniku naturalnych procesów metabolicznych, uwolnione zostają jony Cu²⁺ wykazujące bezpośrednie oddziaływanie bakteriostatyczne. Drugim ważnym aspektem działalności produktu Cobre Symbioz w tkankach roślinnych jest zdolność do indukowania naturalnych mechanizmów obronnych rośliny poprzez stymulowanie syntezy kwasu salicylowego oraz chlorogenowego. Natomiast Megis to unikalny stymulator wzrostu zawierający wysoce przyswajalny, gwałtownie biodostępny krzem w formie kwasu ortokrzemowego. Działanie Megisu, potwierdzone licznymi badaniami na polskich Uniwersytetach oraz w Instytutach Badawczych, polega na poprawie jakości plonu tj. jędrności i trwałości pozbiorczej owoców. Produkt ogranicza wpływ czynników stresowych na roślinę np. suszy czy wysokiej temperatury powietrza. Megis jest jedynym stymulatorem wzrostu zawierającym kwas ortokrzemowy stabilizowany kwasami organicznymi, które stymulują procesy obronne rośliny.

Synergia produktów Cobre Symbioz i Megis to proces, w trakcie którego uzyskujemy lepszą skuteczność w ograniczaniu chorób bakteryjnych dzięki różnym mechanizmom działania oraz aktywacji naturalnych mechanizmów obronnych rośliny. Kilkuletnie badania polowe pozwoliły potwierdzić bezpieczeństwo tej mieszaniny dla wszystkich części roślin w każdej fazie fenologicznej. Firma Symbioz opracowała kompleksową tabelę mieszania produktów Cobre i Megis z innymi środkami co ułatwia planowanie zabiegów. Stosowanie tych preparatów pozwala spełnić wymagania integrowanej ochrony roślin, w myśl których nadrzędnym sposobem zwalczania patogenów są alternatywne metody wspomagania ochrony w tym nawozy i stymulatory wzrostu.

Wszystkie osoby zainteresowane problematyką chorób bakteryjnych w sadach gruszowych i jabłoniowych, również wiśniowych i czereśniowych zachęcamy do kontaktu pod nr tel.: 797 734 520. Po przyjęciu zgłoszenia skontaktujemy się z Państwem w celu ustalenia odpowiedniej formy i zakresu współpracy.

Mgr inż. Szymon Jabłoński

Centrum Badań Sadowniczych SYMBIOZ