Opóźniony pociąg? Sprawdź, kiedy otrzymasz rekompensatę

Jeśli pociąg, którym podróżujesz, spóźni się więcej niż 60 minut, możesz złożyć wniosek o rekompensatę. Jest ona zryczałtowana, a wypłaca ją przewoźnik. Pasażerowie mogą również złożyć wniosek o odszkodowanie z tytułu naprawy szkody powstałej w wyniku opóźnienia pociągu.

Rekompensaty z unijnego rozporządzenia – tylko w niektórych przypadkach

Wypłaty rekompensat z tytułu opóźnień pociągów reguluje art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/782. Dotyczy on praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym. Zgodnie z treścią tego przepisu minimalna kwota rekompensaty wynosi:

• 25% ceny biletu jednorazowego – w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut
• 50% ceny biletu jednorazowego – w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej

Rekompensata przysługuje wyłącznie w przypadku, kiedy pociąg przyjechał do stacji końcowej podróżnego z opóźnieniem co najmniej 60 minut. jeżeli dotyczy to Twojej podróży, złóż do przewoźnika reklamację. Poza biletem lub danymi umożliwiającymi identyfikację umowy przewozu (np. numerem biletu internetowego), nie musisz załączać poświadczenia o opóźnieniu pociągu. Przewoźnik ma w systemie informatycznym dane na temat punktualności swoich pociągów i sprawdzi dokładny czas przyjazdu. Wniosek o przyznanie rekompensaty wyślesz do przewoźnika przez Internet (w sposób podany na stronie internetowej przewoźnika), pocztą tradycyjną bądź złożysz w kasie biletowej, która sprzedaje jego bilety. Przedsiębiorstwo kolejowe zwykle realizuje rekompensatę w formie pieniężnej (na numer konta wskazany we wniosku reklamacyjnym lub przekazem pocztowym). Ma jednak prawo do alternatywnego przyznania podróżnemu bonu, który uprawnia do zniżkowego zakupu kolejnego biletu. jeżeli rekompensata obowiązuje, przewoźnik wypłaca ją lub przyznaje bon w terminie 1 miesiąca od daty otrzymania wniosku.

Pamiętaj, iż przepis ten obowiązuje w Polsce w tej chwili wyłącznie w odniesieniu do opóźnień krajowych pociągów dalekobieżnych. W praktyce odszkodowania przysługują pasażerom pociągów kategorii Express Intercity Premium (EIP), Express InterCity (EIC), InterCity (IC), Twoje Linie Kolejowe (TLK), RJ (RegioJet), interREGIO (IR), ŁKA Sprinter (ŁS) oraz połączeń międzynarodowych.

Przy obliczaniu czasu opóźnienia pociągu nie uwzględnia się opóźnień, co do których przedsiębiorstwo kolejowe może udowodnić, iż zdarzyły się poza terytorium Unii Europejskiej.

Rekompensata za opóźnienie wypłacana jest w sytuacji, gdy wartość danego odszkodowania w przeliczeniu na każdą osobę przekracza minimalny próg ustanowiony przez przewoźnika. Wysokość tego progu nie może przekraczać 4 euro (np. w PKP Intercity wynosi on aktualnie 16 zł).

Kiedy przewoźnik może odmówić odszkodowania?

Zgodnie z rozporządzeniem unijnym przedsiębiorstwo kolejowe może odmówić wypłaty odszkodowania, o ile jest w stanie udowodnić, iż opóźnienie, utrata połączenia lub odwołanie pociągu zostały spowodowane bezpośrednio przez:

• nadzwyczajne okoliczności niezwiązane z ruchem kolei, np. ekstremalne warunki pogodowe, poważne katastrofy naturalne lub poważne kryzysy w dziedzinie zdrowia publicznego, których przedsiębiorstwo kolejowe, mimo zastosowania wymaganej w danych okolicznościach staranności, nie było w stanie uniknąć ani których skutkom nie mogło zapobiec
• winę podróżnego
• zachowanie się osoby trzeciej, którego przedsiębiorstwo kolejowe, mimo zastosowania niezbędnej w danych okolicznościach staranności, nie było w stanie uniknąć i którego skutkom nie mogło zapobiec, np. osoby na torach, kradzież elementów infrastruktury, sytuacja nadzwyczajna w pociągu, działania organów ścigania, sabotaż lub terroryzm

Na podstawie art. 2 ust. 6 unijnego rozporządzenia Polska bezterminowo wyłączyła stosowanie rekompensat dla miejskich, podmiejskich i regionalnych pociągów (art. 3a ustawy o transporcie kolejowym). Wyłączenie to dotyczy zatem pociągów osobowych wszystkich przewoźników regionalnych (Koleje Mazowieckie, Koleje Dolnośląskie, Koleje Śląskie, Koleje Małopolskie, Koleje Wielkopolskie, Arriva RP, Łódzka Kolej Aglomeracyjna, Szybka Kolej Miejska w Warszawie, PKP SKM w Trójmieście, Warszawska Kolej Dojazdowa, POLREGIO). Wyjątkiem są pociągi dalekobieżne uruchamiane przez przewoźników regionalnych, np. Słoneczny (Warszawa – Gdynia/Ustka) spółki Koleje Mazowieckie, interREGIO (IR) spółki POLREGIO (Łódź – Warszawa), ŁKA Sprinter (ŁS) Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej (Łódź – Warszawa).

Kodeksowe odszkodowania – dostępne dla pasażerów wszystkich pociągów

Regulacje unijne nie ograniczają prawa pasażerów do wniesienia skargi z tytułu opóźnienia każdego pociągu. Możesz także otrzymać od przewoźnika wyjaśnienia dotyczące przyczyn takiego zdarzenia oraz dochodzić roszczeń z tytułu naprawy szkody. Zrobisz to na podstawie ogólnych przepisów kodeksu cywilnego (art. 363 §1 i 471 k.c.) oraz ustawy Prawo przewozowe. Zgodnie z art. 62 ust. 2 ustawy Prawo przewozowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 1262) „przewoźnik odpowiada za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego”.

W przypadku dochodzenia roszczeń na podstawie tych przepisów musisz udowodnić poniesioną stratę (np. przedstawić rachunki, które mają związek przyczynowo-skutkowy między faktem opóźnienia pociągu a powstałą szkodą). Pamiętaj, iż przewoźnik rozpatruje sprawę uznaniowo (może roszczenie odrzucić, obniżyć lub uznać w całości). Nie jest to więc odszkodowanie za sam fakt opóźnienia środka transportu, ale za udowodnioną stratę materialną, która powstała wskutek opóźnionego przyjazdu pociągu do stacji docelowej.

Uwaga! Przewoźnik może uwolnić się od odpowiedzialności, o ile opóźnienie pociągu i powiązana z nim szkoda wynikły z przyczyn całkowicie niezależnych, czyli ze zdarzeń nadzwyczajnych:

• na powstanie których przewoźnik nie miał wpływu
• których, mimo zachowania należytej staranności, przewoźnik nie mógł przewidzieć
• których skutkom przewoźnik nie mógł zapobiec (np. zerwanie sieci trakcyjnej w wyniku nawałnicy, potrącenie przez pociąg osoby postronnej itp.)

Do zdarzeń nadzwyczajnych nie zaliczają się jednak przypadki samoczynnej awarii taboru, niewywołanej czynnikami zewnętrznymi.

Jeśli przewoźnik odmówi uznania roszczenia lub gdy zaproponowane rozwiązanie jest niesatysfakcjonujące, możesz wystąpić do sądu (droga sądowa jest dopuszczalna dopiero po wyczerpaniu trybu reklamacji). Możesz również fakultatywnie złożyć wniosek do Rzecznika Praw Pasażera Kolei przy Prezesie Urzędu Transportu Kolejowego. W ten sposób spór z przewoźnikiem możesz rozwiązać polubownie.

Jedna rekompensata nie wyklucza drugiej

Jeśli otrzymasz zryczałtowaną rekompensatę za opóźnienie pociągu na podstawie rozporządzenia UE 2021/782, przez cały czas możesz ubiegać się o odszkodowanie z tytułu naprawy szkody na podstawie przepisów krajowych. Roszczenie o obie rekompensaty możesz również zawrzeć w jednym wystąpieniu reklamacyjnym do przewoźnika.

Źródło: UTK
Fot. Adrian Hryniuk – zdjęcie poglądowe

Zobacz również: