Polska wieś XXI wieku szczególnie atrakcyjna dla młodych rolników

Podczas jubileuszowej konferencji w Instytucie Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej dyskutowana o tym, czemu muszą sprostać rolnicy w nadchodzących latach. Jaka ma być ostatecznie ta polska wieś XXI wieku wobec wyzwań lokalnych, europejskich czy globalnych?

75 lat badań na rzecz rolnictwa — IERiGŻ-PIB to sporo obserwacji i wyników, na których m.in. warto oprzeć przyszłość sektora i wyznaczyć cele, które spełni polska wieś XXI wieku. A z wielu dyskusji konferencyjnych wynika, iż zadanie przed branżą niełatwe. Chociaż są narzędzia, które mogą pomóc w osiągnięciu dobrej pozycji. Jednak nowoczesny sprzęt, cyfrowe rozwiązania, sztuczna inteligencja wspomagająca decyzję nie wystarczą. Prawdziwym problemem jest deficyt następców. Potrzeba młodych rolników…

O tych, a także wielu innych nurtujących zagadnieniach dyskutowało 200 uczestników konferencji z ponad 90 instytucji naukowych, administracyjnych i praktyki rolniczej.

Przede wszystkim transfer wiedzy z nauki do praktyki

Instytut od wielu lat aktywnie wspiera politykę gospodarczą kraju. Głównie dostarczając analizy i dane nie tylko dla Ministerstwa Rolnictwa, ale także dla doradców rolnych, producentów, instytucji finansujących oraz całego sektora rolno-spożywczego — podkreślał rolę placówki dr hab., prof. IERiGŻ-PIB Marek Wigier, dyrektor Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej–Państwowego Instytutu Badawczego.

Transfer wiedzy z nauki do praktyki to codzienne zadanie IERiGŻ. Dyrektor Wigier podkreślał m.in. rolę rozwijanych w Instytucie baz danych dotyczących rachunkowości rolnej, przemysłu spożywczego, handlu zagranicznego i zmian społeczno-gospodarczych na wsi.

Podczas jubileuszowej konferencji IERiGŻ zastanawiano się, jaka ma być polska wieś XXI wieku wobec wyzwań lokalnych, europejskich i globalnych

fot. Bartosz Myszka

W ramach jubileuszowej konferencji dyskutowano na temat roli rolnictwa w systemie gospodarczym. Ponadto podkreślono znaczenie przemysłu spożywczego i wartości dodanej w międzynarodowym handlu. Dodatkowo zebrani poruszali najważniejsze zagadnienia z punktu widzenia bezpieczeństwa żywnościowego i energetycznego.

Dyrektor Wigier zaznaczył również wagę tematów związanych z przyszłością obszarów wiejskich. Między innymi zwracał uwagę na depopulację. Ale także na zagospodarowanie przestrzenne obszarów wiejskich, ochronęa środowiska rolniczego, wód i krajobrazów.

Tylko w dialogu między nauką, administracją, rolnikami, przedsiębiorcami i instytucjami finansowymi możemy wypracować skuteczne rozwiązania dla rozwoju polskiego rolnictwa i wsi — wskazywał kierunek dalszej współpracy Marek Wigier.

Wśród ponad 200 uczestników konferencji znaleźli się przedstawiciele uczelni, instytutów badawczych, politycy odpowiedzialni za politykę rolną oraz praktycy życia gospodarczego.

Czesław Siekierski: Instytut Ekonomiki Rolnictwa to filar analityczny polityki rolnej

Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej od 75 lat odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu polityki rolnej. Stanowi zaplecze merytoryczne zarówno dla resortu rolnictwa, jak i dla samych rolników. Instytut wspierał nas poprzez pogłębione analizy, prognozy rynkowe i badania nad opłacalnością produkcji. Te działania były bezpośrednio przydatne nie tylko dla decydentów, ale również dla producentów rolnych i, pośrednio — dla konsumentów — podkreślił minister rolnictwa i rozwoju wsi dr Czesław Siekierski.

Minister zwrócił uwagę na rolę IERiGŻ-PIB w gromadzeniu i analizie danych z gospodarstw indywidualnych, w tym prowadzenie rachunkowości rolnej. Według niego to bezcenne źródło informacji dla polityki opartej na faktach.

Polska wieś XXI wieku, a adekwatnie przyszłość polskiej wsi zależy od tego, czy uda się zatrzymać i aktywizować na niej młode pokolenie — podkreślał Czesław Siekierski

fot. Katarzyna Kupczak

Odnosząc się do jednego z tematów konferencji, mianowicie — depopulacji wsi i wyzwań demograficznych, minister podkreślił konieczność działań wspierających młodych rolników.

W ramach realizacji Planu Strategicznego WPR oferujemy dopłaty dla młodych rolników. Gwarantujemy wsparcie innowacyjnych rozwiązań, rozwój cyfryzacji i dostęp do informacji. Młodzi są liderami zmian technologicznych w rolnictwie, ale musimy ich skuteczniej wspierać — zaznaczył Siekierski.

Minister wyraził również zaniepokojenie spadkiem liczby uczniów i studentów na kierunkach rolniczych. Jednocześnie apelując, o szeroko zakrojoną kampanię edukacyjną.

Przyszłość polskiej wsi zależy od tego, czy uda nam się zatrzymać i aktywizować młode pokolenie — podsumował szef resortu rolnictwa.

Polska wieś XXI wieku: rozwój, wyzwania i potrzeba nowej generacji rolników

Polskie rolnictwo i wieś przeszły głęboką transformację w ciągu dwóch dekad obecności w Unii Europejskiej. Dr hab. inż. Agnieszka Wrzochalska, prof. IERiGŻ-PIB, uważa, iż początkowy sceptycyzm rolników wobec integracji z UE ustąpił miejsca dynamicznemu rozwojowi. Według niej napływ środków z polityki spójności i WPR umożliwił modernizację gospodarstw. Ponadto przyczynił się do poprawy infrastruktury technicznej i społecznej oraz wzmocnienia kapitału ludzkiego.

Dr hab. inż. Agnieszka Wrzochalska podkreślała narastający problem — polska wieś XXI wieku zmienia swoje oblicze. Opuszczają ją młode pokolenia rolników, starzeją się pozostający na roli, a zasiedlają ją pracownicy miast, traktując jako sypialnię

fot. Bartosz Myszka

Przepływ ziemi do bardziej konkurencyjnych gospodarstw pozwolił zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe kraju – mówiła Agnieszka Wrzochalska, sekretarz naukowy IERiGŻ-PIB.

Podczas panelu naukowego pt. „Przemiany strukturalne na wsi i w rolnictwie – jaka przyszłość?”, Wrzochalska podkreślała narastający problem polskiej wsi. Krótko mówiąc, starzenie się populacji wiejskiej. Zwracała także uwagę na lokalne procesy depopulacyjne, a także konieczność odbudowy zainteresowania zawodami rolniczymi.

Potrzebujemy wspólnych działań instytucji publicznych i edukacyjnych, by młodzi ludzie z nową energią wchodzili do sektora rolnego. Rolnictwo to coś więcej — to odpowiedzialność, innowacja i służba społeczeństwu — mówiła prowadząca panel.

Profesor Wrzochalska, a wraz z nią paneliści dostrzegają jedną z przemian. Mianowicie to, wieś staje się dziś nie tylko miejscem pracy, ale i życia dla osób spoza sektora. Coraz częściej osiedlają się one na terenach podmiejskich, które zaczynają pełnić rolę „sypialni” wielkich miast. To oczywiście jest wyzwaniem kulturowym i społecznym, jednak nie można zapomnieć, iż wieś to głównie miejsce produkcji żywności. Skoro ten kierunek powinien być dominujący, to napływowi nie mogą go zmieniać ze względu na swoje wygody.

Energetyka, konkurencja globalna i środowisko — czyli polska wieś XXI wieku wobec wyzwań

Zrównoważony rozwój rolnictwa to dziś nie tylko wyzwanie naukowe, ale także strategiczne — mówił dr hab. Julian Krzyżanowski, prof. IERiGŻ-PIB.

Prowadząc panel poświęcony tej tematyce, wskazał na interdyscyplinarność podejścia. Mianowicie wśród zaproszonych ekspertów znaleźli się przedstawiciele IUNG-PIB w Puławach, Instytutu Gospodarki Wodnej, naukowcy z Poznania, a także specjaliści z zakresu energetyki i ochrony środowiska.

Dzisiaj musimy łączyć kwestie środowiskowe z energetycznymi, bo przyszłość rolnictwa zależy również od tego, jaką energią będziemy je zasilać — podkreślił Krzyżanowski.

Profesor zaznaczył, iż szczególną rolę w tym procesie odegrają odnawialne źródła energii. Między innymi lokalne instalacje oparte na biomasie, która może być pozyskiwana bezpośrednio z zasobów gospodarstw rolnych.

Zanim powstanie energetyka jądrowa, musimy postawić na rozwiązania dostępne tu i teraz – mówił, wskazując na rosnącą liczbę przedsiębiorstw przetwarzających surowce biologiczne na energię elektryczną.

W dalszej części wystąpienia Krzyżanowski odniósł się również do zagrożeń płynących z globalnych zmian w handlu rolnym. Szczególną uwagę zwrócił na skutki porozumienia Mercosur oraz przyszłe rozszerzenie Unii Europejskiej o Ukrainę.

Oba te kierunki oznaczają napływ konkurencyjnych produktów z państw o innym reżimie norm środowiskowych. Musimy zadać sobie pytanie, czy europejscy rolnicy będą w stanie konkurować na takich zasadach — ostrzegł nasz rozmówca.

Polska wieś XXI wieku musi się zmierzyć z przekształceniami energetycznymi, ale także z całkiem możliwym masowym napływem towarów spoza UE. Czy jest na to gotowa?

fot. Bartosz Myszka

Polskie rolnictwo coraz bardziej innowacyjne i atrakcyjne dla młodych

Kondycja polskiego rolnictwa jest co najmniej dobra, ocenia prof. dr hab. Szczepan Figiel z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej–PIB. Jak podkreślił, dzięki 20-letniemu członkostwu Polski w Unii Europejskiej znacząco wzrosła produktywność. Zwłaszcza w przeliczeniu na pracę ludzką. W efekcie to zbliża nas do poziomu osiąganego w krajach starej UE. Równocześnie jednak zauważył, iż skala produkcji i struktura agrarna wciąż wymagają poprawy. Wszystko po to, aby zwiększyć konkurencyjność gospodarstw, szczególnie na rynkach międzynarodowych.

Polskie rolnictwo liczy się w gospodarce narodowej bardziej niż średnia unijna, a osiągany eksport produktów rolnych to jeden z naszych największych sukcesów — podkreślał Szczepan Figiel.

Polska wieś XXI wieku już jest bardzo konkurencyjna wobec innych zawodów wykorzystujących nowe technologie. Dlatego powinna przyciągać młodych ludzi „rządnych” nowinek technicznych

fot. Bartosz Myszka

Profesor zwrócił uwagę na istotne przemiany strukturalne, jak postępująca koncentracja ziemi i technologizacja produkcji. Jednak zwraca uwagę na konieczność dywersyfikacji dochodów, zwłaszcza w mniejszych gospodarstwach.

Dzisiaj zmniejsza się dysproporcja dochodowa między rolnikami a resztą społeczeństwa. Jednak nie wszystkie gospodarstwa korzystają w równym stopniu z przemian — zauważa nasz rozmówca.

Profesor pracę na roli uważa za bardzo perspektywiczną pod względem nowoczesnych technologii. Konkurencyjną wobec innych zawodów, która powinna przyciągać młodych ludzi „rządnych” nowinek technicznych. Szczególnie „pociągające” są jego zdaniem procesy cyfryzacji i wdrażania rolnictwa 4.0. Co więcej — w przyszłości także 5.0, z wykorzystaniem sztucznej inteligencji i rozwiązań opartych na danych.

Przed nami ogromne szanse: automatyzacja agrotechniki, precyzyjne nawożenie, monitorowanie zdrowia zwierząt. Wymieniam tylko niektóre przykłady zastosowań nowoczesnych technologii — dodał Figiel.

Jednocześnie zaapelował o wzmacnianie edukacji i inwestycji w infrastrukturę cyfrową.

Jeśli chcemy, by młodzi ludzie widzieli w rolnictwie przyszłość, musimy stworzyć warunki, by sektor ten był nowoczesny i atrakcyjny nie tylko ze względu na tradycję, ale też innowacyjność i profesjonalizm – podsumował.

Polscy producenci rolni potrafią konkurować

Producenci rolni, czyli ci, którzy żyją z pracy na roli, odnieśli największe korzyści z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej — mówił prof. dr hab. Włodzimierz Rembisz, podczas konferencji naukowej IERiGŻ.

Jego zdaniem, integracja ze wspólnym rynkiem dała im możliwość zwiększania skali i efektywności produkcji. Generalnie bezpośrednio się to przełożyło na wzrost dochodów. Głownie dlatego, iż rynek krajowy był zbyt mały dla dynamicznie rozwijającego się rolnictwa po reformach lat 90. Dopiero wspólny rynek UE otworzył przestrzeń do wzrostu, który polscy producenci doskonale wykorzystali.

Wbrew powszechnym obawom, nasi producenci poradzą sobie choćby w przypadku pogłębienia integracji gospodarczej z Ukrainą czy wdrożenia porozumienia Mercosur — uważa Włodzimierz Rembisz

fot. Bartosz Myszka

Profesor podkreślił, iż dużą szansą dla sektora jest dalsza poprawa produktywności. Szczególnie w gospodarstwach powyżej 300 hektarów, które mogłyby efektywniej konkurować zarówno na rynku unijnym, jak i globalnym. W jego ocenie nowoczesne rolnictwo w Polsce dysponuje wysokiej klasy kapitałem, dobrze wykwalifikowaną siłą roboczą oraz silnym zapleczem przetwórczym.

Wbrew powszechnym obawom, nasi producenci poradzą sobie choćby w przypadku pogłębienia integracji gospodarczej z Ukrainą czy wdrożenia porozumienia Mercosur — uważa Włodzimierz Rembisz.

Jako jedno z wyzwań stojących przed polskimi rolnikami, profesor wskazał potrzebę oddzielenia polityki wsparcia dochodowego i socjalnego od mechanizmów sprzyjających efektywności produkcyjnej.

Powinniśmy kierować pomoc publiczną tam, gdzie generowana jest realna wartość rynkowa, a nie tylko stabilizować sytuację dochodową w skali mikro — zaznaczył.

Wśród konkretnych instrumentów poprawy stabilności dochodów wskazał kontraktację, a także szerzej dostępne narzędzia rynkowe takie jak kontrakty terminowe czy mechanizmy zabezpieczające ceny.

To rozwiązania, które mogą zmniejszyć wpływ wahań cen na przychody producentów. Znając zaradność i przedsiębiorczość naszych producentów rolnych, jestem przekonany, iż także kolejne dekady będą okresem ich sukcesów — zakończył optymistycznie.

Dowiesz się więcej, o rozwiązaniach problemów polskiej wsi XXI wieku. Zobacz, czym według specjalistów należy się zająć w najbliższych latach ⇓