6 godzin temu
Narastająca presja klimatyczna, coraz częstsze susze i gwałtowne podtopienia sprawiły, iż gospodarka wodna stała się jednym z najważniejszych obszarów dla rolnictwa. W odpowiedzi na wniosek Zarządu Krajowej Rady Izb Rolniczych z 21 lipca 2025 r., Ministerstwo Infrastruktury przedstawiło szczegółową odpowiedź, która potwierdza: obecny system spółek wodnych nie jest w stanie sprostać wyzwaniom, a zmiany w prawie są konieczne.
Spółki wodne do przebudowy. Ministerstwo Infrastruktury zapowiada duże zmiany w prawieResort zadeklarował pełną gotowość do współpracy z rolnikami i samorządami, a także ujawnił plany stworzenia nowych instrumentów finansowych oraz nowego modelu funkcjonowania spółek wodnych.
Zmiany klimatu wymuszają nowy model gospodarowania wodą
Ministerstwo podkreśla, iż Polska wchodzi w okres, w którym zarządzanie wodą musi uwzględniać skrajnie różne zjawiska: od długotrwałych niedoborów po gwałtowne wezbrania i powodzie. System melioracji oraz lokalne urządzenia wodne są w wielu regionach niewydolne, a rolnicy często pozostawieni sami sobie.
Według MI konieczne jest:
- opracowanie zintegrowanego systemu gospodarowania wodami i glebami,
- tworzenie infrastruktury zdolnej magazynować wodę w okresach mokrych,
- oraz efektywne nawadnianie w okresach suchych.
Tak funkcjonujący system – jak zaznacza Ministerstwo – nie będzie możliwy bez sprawnej i dobrze finansowanej sieci spółek wodnych.
Obowiązek przynależności? w tej chwili niezgodny z prawem
MI wyjaśnia, iż dziś zobligowanie rolników do obowiązkowego udziału w spółkach wodnych byłoby naruszeniem przepisów, choć jednocześnie przyznaje, iż obecny model działania tych spółek:
- nie realizuje kluczowych celów melioracyjnych,
- nie wzmacnia odporności rolnictwa na zmiany klimatu,
- jest zbyt rozproszony i niedofinansowany.
Resort otwarcie podziela opinię KRIR: bez zmian w prawie spółki wodne nie będą w stanie spełniać swojej roli.
Eksperci pracują nad nowymi przepisami. W planach: „fundusz wodny”
Na początku 2025 r. w Ministerstwie Infrastruktury powołano specjalną grupę ekspertów ds. zmian prawnych w gospodarce wodnej. Jej rekomendacje obejmują:
1. Głęboką reformę działania spółek wodnych
– ich zadania, finansowanie i kompetencje mają zostać przeprojektowane tak, by odpowiadały realiom klimatycznym i potrzebom rolnictwa.
2. Utworzenie nowego instrumentu – „funduszu wodnego”
Fundusz ma wspierać:
- samorządy,
- spółki wodne,
- lokalne inwestycje w urządzenia melioracyjne i retencyjne.
To rozwiązanie miałoby rozwiązać jeden z największych problemów: brak stabilnego, przewidywalnego finansowania.
Projekt zmian ma zostać opublikowany w pierwszej połowie 2026 r.
Do czasu nowelizacji – lepiej wykorzystywać przepisy już istniejące
Ministerstwo wskazuje, iż spółki wodne mają dziś narzędzia, z których często nie korzystają:
- Art. 454 Prawa wodnego – umożliwia pobieranie należności od osób niebędących członkami, jeżeli korzystają z urządzeń spółki.
- Art. 206 – pozwala nakładać obowiązek utrzymania melioracji na właścicieli, którzy zaniedbują swoje urządzenia.
Resort zachęca do ich stosowania, aby zapewnić choć minimalną efektywność działania systemu do momentu wejścia w życie nowych regulacji.
Deklaracja współpracy i zapowiedź szerokich reform
Ministerstwo podziękowało KRIR za zgłoszone propozycje i zapowiedziało dalsze konsultacje:
„Deklaruję otwartość swoją oraz Zespołu ds. zmian prawnych na stworzenie nowych i modyfikację obecnych ram prawnych, które zapewnią sprawne funkcjonowanie spółek wodnych oraz poprawią stan wód w Polsce.”
Dla rolników to jasny sygnał: system melioracji i gospodarowania wodą czeka największa od lat przebudowa, a jej efekty będą najważniejsze dla opłacalności produkcji w zmieniającym się klimacie.
