Budżet UE na rolnictwo w 2026 roku: Bez zmian i bez nadziei na przyszłość?

Komisja Europejska ogłosiła budżet na rolnictwo w 2026 roku – kwota nie zaskakuje, ale wywołuje dyskusję o przyszłości unijnej polityki rolnej. Czy sektor rolny doczeka się wzmocnienia?

Projekt budżetu bez niespodzianek

Komisja Europejska przedstawiła 4 czerwca projekt budżetu Unii Europejskiej na rok 2026. Na finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej przeznaczono w nim 53,8 miliarda euro – czyli tyle samo, ile wynosiła roczna alokacja dla rolnictwa w poprzednich latach w ramach aktualnych Wieloletnich Ram Finansowych (WRF) na lata 2021–2027. Decyzja ta nie oznacza cięć, ale też nie odpowiada na rosnące potrzeby sektora ani wyzwania postawione w “Wizji dla rolnictwa i obszarów wiejskich UE”.

W propozycji budżetu na rok 2026 KE podkreśla silnie nową strukturę priorytetów: Kompas Konkurencyjności, Czysty Ład Przemysłowy, Unię Umiejętności i Strategię na rzecz Startupów. Te inicjatywy uzyskały wyraźną ekspozycję w dokumentach budżetowych i zostały powiązane z elastycznymi funduszami. Rolnictwo, choć wciąż stanowi jeden z największych komponentów budżetu UE, nie otrzymało podobnej uwagi. Komisja utrzymała dotychczasowy poziom finansowania WPR, zachowując dwufilarową strukturę polityki, ale nie przewidziała żadnych dodatkowych środków ani rezerw strategicznych dla rolnictwa.

Brak impulsu dla „Wizji”

Nie uda się więc już w roku 2026 realizować ambitnych celów postawionych w “Wizji dla rolnictwa i obszarów wiejskich UE” – strategicznym dokumencie Komisji, przedstawionym przez komisarza ds. rolnictwa Christophe Hansena w lutym 2025 r. O korelacji budżetu WPR z “Wizją dla rolnictwa” mówili wielokrotnie i z naciskiem ministrowie rolnictwa państw członkowskich UE, stwierdzając, iż bez wzmocnienia finansowania rolnictwa “Wizja…” pozostaje dokumentem nierealistycznym.

Głosy rolników i państw członkowskich – bez echa

Postulaty wzmocnienia finansowego polityki rolnej oraz uwolnienia budżetu WPR od finansowania celów środowiskowych i klimatycznych kierowane do Komisji Europejskiej ze strony Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa oraz organizacji rolniczych takich jak Copa-Cogeca odnoszą się głównie do przyszłych Wieloletnich Ram Finansowych. Nie oznacza to jednak, iż nie ma konieczności wzmocnienia rolnictwa już teraz, a żądanie podjęcia takich działań przez KE stale płynie ze strony protestujących rolników.

W projekcie budżetu na rok 2026 brak jest jednak jakichkolwiek odniesień do tych oczekiwań i żądań – ani w formie zapowiedzi, ani jako próby przygotowania przejściowych instrumentów wsparcia do czasu przyjęcia WRF na lata 2028-2035. Projekt budżetu na 2026 r. – choć teoretycznie mógłby pełnić funkcję „pomostu” – nie zawiera żadnych sygnałów co do przyszłego statusu WPR: ani potwierdzenia utrzymania odrębnego budżetu, ani deklaracji politycznych co do roli rolnictwa w nowym układzie priorytetów.

Budżet UE na 2026 rok musi być zgodny z obowiązującymi WRF, które wyznaczają górne limity wydatków w poszczególnych działach. To ogranicza pole manewru Komisji, która nie może arbitralnie zwiększyć wydatków na WPR. Jednak Komisja miała możliwość:

• zaproponowania przesunięć w ramach dostępnych marginesów,
• stworzenia specjalnych instrumentów wspierających transformację rolnictwa,
• zasygnalizowania przyszłego kierunku poprzez wprowadzenie choćby ograniczonych, ale dedykowanych środków.

Żaden z tych kroków nie został podjęty. W rezultacie rolnictwo pozostaje w obecnym budżecie polityką kontynuacyjną, bez odniesień do aktualnych wyzwań.