Ceny zbóż lecą w dół – rząd rozkłada ręce!

Polscy rolnicy od miesięcy alarmują o dramatycznie niskich cenach zbóż, trudnej sytuacji po nawałnicach oraz potrzebie szukania nowych kierunków wykorzystania nadwyżek produkcji. Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych w wystąpieniu z 11 sierpnia 2025 r. przedstawił rządowi swoje postulaty, domagając się działań osłonowych i wsparcia w kryzysie. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi odpowiedziało 26 sierpnia, przedstawiając oficjalne stanowisko. Dokument ten rzuca światło na możliwości i ograniczenia interwencji państwa w sektorze rolnym oraz wyjaśnia, dlaczego część oczekiwań rolników nie może zostać spełniona.

Niskie ceny zbóż. Stanowisko MRiRW wobec postulatów KRIR

1. Niskie ceny zbóż – globalny problem, ograniczone możliwości wsparcia

Ministerstwo wskazuje, iż polski rynek zbóż jest nierozerwalnie związany z rynkiem unijnym i światowym. To oznacza, iż kraj nie ma realnej możliwości wprowadzenia mechanizmów gwarantujących określony poziom cen skupu. Na sytuację wpływają czynniki globalne: nadwyżki zbóż, kursy walut, warunki pogodowe czy napięcia polityczne.

Resort przypomina, iż rolnicy otrzymywali już różne formy wsparcia – od dopłat do nawozów i paliwa, po preferencyjne kredyty i pomoc związaną ze skutkami wojny w Ukrainie. Dodatkowo utrzymywany jest zakaz importu części zbóż z Ukrainy. Jednocześnie ministerstwo ostrzega, iż wprowadzenie sztywnych dopłat do cen mogłoby paradoksalnie zaszkodzić rolnikom, ponieważ przetwórcy mogliby wówczas wybierać tańsze surowce z importu, zamiast korzystać z krajowych.

2. Pomoc dla rolników poszkodowanych przez nawałnice

W odpowiedzi na wnioski o wsparcie po ekstremalnych opadach, MRiRW przypomina, iż rolnicy mogą korzystać z istniejących narzędzi:

• preferencyjnych kredytów na odtworzenie produkcji (z niższym oprocentowaniem dla gospodarstw ubezpieczonych),
• ulg i umorzeń w KRUS,
• ulg w podatku rolnym,
• możliwości rozłożenia na raty czy umorzenia czynszu za dzierżawę gruntów z Zasobu Skarbu Państwa.

Resort podkreśla, iż unijne regulacje zabraniają przyznawania pomocy wyłącznie na podstawie ceny czy ilości produkcji – taka forma wsparcia jest uznawana za niezgodną z rynkiem wewnętrznym.

3. Zwiększenie krajowego wykorzystania zbóż – ograniczenia prawne

Postulat KRIR dotyczący dopłat do wykorzystania zbóż w przemyśle spirytusowym spotkał się z odmową. MRiRW powołuje się na przepisy unijne, które uniemożliwiają wsparcie państwowe dla produkcji alkoholu etylowego. Interwencja publiczna w tym obszarze także jest zakazana.

W praktyce oznacza to, iż głównym surowcem do produkcji bioetanolu w Polsce pozostaje kukurydza – stanowi aż 92% używanych zbóż. Pozostałe gatunki zbóż wykorzystywane są w minimalnym zakresie, głównie do produkcji wódek oznaczonych chronionym znakiem „Polska Wódka”.

Pewnym rozwiązaniem, już wdrożonym, jest wprowadzenie od 2024 r. benzyny E10, co zwiększyło krajowe zapotrzebowanie na bioetanol i pozwoliło zagospodarować dodatkowe 400–500 tys. ton kukurydzy. Dyskutowany jest także postulat zwiększenia udziału biokomponentów do 12–15%, który został przekazany do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Z odpowiedzi ministerstwa jasno wynika, iż możliwości krajowych działań interwencyjnych są mocno ograniczone przez przepisy unijne oraz mechanizmy globalnego rynku. Resort rolnictwa podkreśla, iż analizuje sytuację i będzie reagował w przypadku zagrożeń kryzysowych, jednak rolnicy nie mogą liczyć na wprowadzenie gwarantowanych cen ani dodatkowych dopłat powiązanych bezpośrednio z poziomem cen skupu.