Nowe przepisy o ochronie roślin w UE. MRiRW chce je odroczyć

Nowe przepisy o ochronie roślin w UE wejdą w życie już 1 stycznia 2026 r. Chodzi o zmianę sposobu dokumentowania stosowania środków ochrony roślin przez rolników. MRiRW zapowiada stworzenie specjalnej platformy cyfrowej, która ma ułatwić ten proces.

Unijne rozporządzenie 2023/564 nakłada obowiązek prowadzenia dokumentacji zabiegów ochrony roślin wyłącznie w formie elektronicznej. Te nowe przepisy o ochronie roślin polski resort rolnictwa chce odroczyć. Generalnie uzyskaliśmy decyzją KE roczne opóźnienie ich wdrożenia, z 2025 na 2026 r. Dodatkowo korzystne wyłączenia, jak brak obowiązku rejestrowania zaprawionych nasion. Mimo to zmiany są nieuniknione. Niemniej wciąż jako kraj postulujemy odroczenie wejścia w życie tego prawa.

Nowe przepisy o ochronie roślin, czyli co dokładnie się zmienia?

Rozporządzenie Komisji (UE) 2023/564 zobowiązuje wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin do prowadzenia dokumentacji zabiegów w formie elektronicznej. Od 1 stycznia 2026 r. papierowe zeszyty i notatki przestaną być akceptowalne. Każdy zabieg, dawka, termin i środek ochrony roślin muszą być ujęte w jednolitym formacie cyfrowym.

Więcej o tym, co trzeba będzie notować: E-ewidencja zabiegów obowiązkowa dla rolników od 2026

Polska, choć nie poparła przyjęcia rozporządzenia, aktywnie zabiega o dalsze przesunięcie terminu wejścia w życie tych przepisów. Minister Czesław Siekierski podnosił ten temat m.in. na forum Rady AGRIFISH, w Stałym Komitecie ds. Roślin, Zwierząt i Pasz (SCoPAFF). Ponadto domaga się tego w bezpośredniej korespondencji z komisarzami UE. MRiRW oczekuje w tej chwili na odpowiedź Komisji Europejskiej.

Czy elektroniczna ewidencja zabiegów ś.o.r. będzie obowiązkowa od stycznia 2026? Resort odpowiada

Z dniem ogłoszenia, iż kraje członkowskie UE muszą wprowadzić od 1 stycznia 2026 r. narzędzie dla rolników, którym jest e-ewidencja ś.o.r., zapytaliśmy MRiRW m.in. na jakim etapie jest tworzenie tego systemu w Polsce.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi informuje, iż obowiązek prowadzenia ewidencji zabiegów ochrony roślin w formie elektronicznej wynikać będzie ze stosowanych w sposób bezpośredni przepisów Unii Europejskiej. To znaczy przyjętego w marcu 2023 r. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2023/564 z dnia 10 marca 2023 r. w odniesieniu do treści i formatu dokumentacji dotyczącej środków ochrony roślin prowadzonej i przechowywanej przez użytkowników profesjonalnych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 (Dz. Urz. UE L 74 z 13.03.2023, str. 4). Przepisy te wchodzą w życie 1 stycznie 2026 r.

Należy podkreślić, iż Polska w głosowaniu na Stałym Komitecie do spraw Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz nie poparła przyjęcia powyższego rozporządzenia.

W trakcie prac nad jego projektem Polska uzyskała jednak rozwiązania korzystne dla rolników. Mianowicie przesunięcie jego wejścia w życie o rok. Bowiem zgodnie z pierwotną wersją projektu miało ono obowiązywać od 1 stycznia 2025 r. Ponadto wyłączenie z obowiązku rejestrowania siewu zaprawionych nasion, co również zakładał projekt.

Czy nowe przepisy o ochronie roślin rzeczywiście mają szansę wejść w życie od stycznia 2026 r.?

fot. Katarzyna Kupczak

Czy system rzeczywiście będzie obowiązywał w Polsce od 1 stycznia 2026 r.?

MRiRW: w tej chwili Polska konsekwentnie podejmuje działania zmierzające do dalszego przesunięcia terminu wejścia w życie ww. przepisów. Wniosek w tej sprawie był prezentowany przez ministra Czesława Siekierskiego na posiedzeniu Rady ds. Rolnictwa i Rybołówstwa (AGRIFISH). Następnie powtórzony w pisemnych wystąpieniach kierowanych do Komisarzy odpowiedzialnych za ten obszar oraz w trakcie posiedzeń Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt i Pasz (SCoPAFF). Stanowisko Polski uzyskało przy tym poparcie znacznej grupy państw członkowskich. Aktualnie MRiRW oczekuje na odniesienie się Komisji Europejskiej do ww. wniosku Polski o przesunięcie terminu wejścia w życie obowiązku prowadzenia ewidencji zabiegów ochrony roślin w formie elektronicznej.

Na jakim etapie jest tworzenie e-ewidencji zabiegów ś.o.r.?

MRiRW: Niezależnie od powyższego, aby rolnikom i innym profesjonalnym użytkownikom środków ochrony roślin ułatwić wywiązanie się z ww. obowiązku MRiRW podjęło działania w celu udostępnienia rolnikom odpowiedniego narzędzia informatycznego. Narzędzie takie nie zostanie zapewnione na poziomie Unii Europejskiej.

Intencją Ministerstwa jest udostępnienie rolnikom i innym profesjonalnym użytkownikom środków ochrony roślin narzędzia informatycznego, które pozwoli na łatwe i maksymalnie przyjazne wywiązanie się z obowiązku prowadzenia elektronicznej ewidencji zabiegów. Narzędzie to powinno zapewniać w jak największym stopniu automatyzację wprowadzanych danych. Powinno ono także stanowić wsparcie w zarządzaniu gospodarstwem. Celem Ministerstwa jest, aby prowadzenie ewidencji zabiegów ochrony roślin w formie elektronicznej było prostsze i mniej obciążające dla rolników, niż prowadzenie jej w tradycyjnym formacie papierowym.

Kto zajmie się stworzeniem e-ewidencji ś.o.r.?

MRiRW: Organem odpowiedzialnym za zbudowanie i udostępnienie systemu teleinformatycznego umożliwiającego prowadzenie ewidencji zabiegów ochrony roślin w formacie elektronicznym jest Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Projekt ustawy nadający Głównemu Inspektorowi stosowne uprawnienia został wniesiony do Sejmu RP. Jest to projekt ustawy o zmianie ustawy o środkach ochrony roślin.

Na jakich platformach będzie dostępna dla ponad miliona e-ewidencja?

MRiRW: Elektroniczna ewidencja zabiegów środkami ochrony roślin będzie dostępna z poziomu tworzonego w resorcie rolnictwa „Portalu rolnika”. Powinna być przy tym dostępna dla rolników w stanie ciągłym, przez 24 h na dobę.

Jakie jest źródło finansowania opracowania e-ewidencji? Czy jest to budżet krajowy, czy unijny?

MRiRW: Kwestia finansowania budowy systemu teleinformatycznego została opisana w OSR do ww. projektu ustawy. Zaplanowano, iż opracowanie systemu teleinformatycznego będzie sfinansowane w ramach środków pozabudżetowych. Konkretnie to z Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy (FERC).

Ile ma kosztować stworzenie systemu obsługującego e-ewidencję zabiegów ś.o.r.?

MRiRW: Budżet projektu został oszacowany na kwotę 19,6 mln. zł (kwota ta uwzględnia także działania informacyjne i szkoleniowe).

Czy polscy rolnicy są przygotowani na ten system?

MRiRW: Na etapie wdrażania systemu teleinformatycznego mają być prowadzone intensywne działania edukacyjne i informacyjne, aby uniknąć błędów w prowadzeniu elektronicznej ewidencji zabiegów środkami ochrony roślin. Konieczne będzie także wsparcie rolników przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego.

Jaka będzie grzywna za nieprzestrzeganie prawa?

MRiRW: Wyjaśniamy, iż celem Ministerstwa jest udostępnienie rolnikom narzędzia informatycznego na tyle atrakcyjnego i przyjaznego w obsłudze, aby uniknąć konieczności stosowania sankcji karnych za nieprzestrzeganie przepisów UE (tj. mandatów nakładanych zgodnie z przepisami w sprawach o wykroczenia). Ministerstwo konsekwentnie dąży bowiem do ograniczania obciążeń administracyjnych i ułatwiania prowadzenia działalności rolniczej.

Przyjęte założenia mogą ulegać modyfikacjom. Wszak wciąż realizowane są ustalenia z KE w zakresie przesunięcia w czasie wejścia w życie ww. przepisów.

Czy nowe przepisy o ochronie roślin poprawią czy utrudnią pracę rolnika?

Nowe przepisy o ochronie roślin budzą obawy. Jednocześnie niosą szansę na uproszczenie i automatyzację dokumentacji, która od lat była uciążliwa dla rolników. Ministerstwo zapowiada narzędzia „szyte na miarę” oraz wsparcie, które pozwoli uniknąć nieporozumień i sankcji. Niewątpliwie ważne będą najbliższe miesiące. Zarówno dla ostatecznego kształtu przepisów (czekamy na informację z KE), jak i dla gotowości systemu.