7 godzin temu
Od 2015 r. w Polsce spada stopa inwestycji i zwiększa się dystans dzielący nas od średniej UE w tym obszarze.
W swym najnowszym raporcie „Wzajemne korzyści: gospodarcze konsekwencje integracji Ukrainy z UE dla Europy Środkowej” Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) poinformował, iż od 2015 do 2024 r. udział inwestycji w tworzeniu UE spadł z 20 proc. do 16,9 proc., przy średniej unijnej na poziomie 21,2 proc. w 2024 r.
Przedsiębiorstwa w Polsce napotykają istotne bariery inwestowania
Spada także stopa inwestycji sektora firm prywatnych, która od 2002 r. ani razu nie przekroczyła średniej stopy w UE, a w 2023 r. wynosiła 9,1 proc., czyli zaledwie 70 proc. średniej unijnej. Jednocześnie rośnie stopa inwestycji w sektorze publicznym – w 2023 r. wyniosła ona 5,1 proc., czyli aż 142 proc. średniej unijnej.
Niska stopa inwestycji firm prywatnych oznacza, iż przedsiębiorstwa w Polsce napotykają istotne bariery inwestowania, a dalszy wzrost gospodarczy wymaga ich zniwelowania. Z badań PIE wynika, iż główną barierą dla polskich firm są wysokie koszty inwestycji oraz niepewność sytuacji gospodarczej. Częściej niż w UE wskazują też na wysokie koszty energii, niepewność co do przyszłości i słaby popyt na produkty. Kluczowym warunkiem pobudzania inwestycji przedsiębiorstw jest stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego oraz ograniczenie obciążeń administracyjnych.
Kluczowe wnioski
Od 2015 r. obserwujemy spadek stopy inwestycji i zwiększanie się dystansu między Polską a Unią Europejską. Udział inwestycji w tworzeniu PKB jest w Polsce wyraźnie niższy od średniej unijnej (w 2024 r. w Polsce 16,9 proc. wobec 21,2 proc. w UE). Stopa inwestycji w sektorze firm prywatnych od ponad dwóch dekad należy do najniższych w całej Wspólnocie, w 2023 r. wynosiła 9,1 proc. (tj. 70 proc. średniej unijnej). Podobnie stopa inwestycji w sektorze gospodarstw domowych, w 2023 r. wynosiła 3,6 proc. była jedną z najniższych w UE (61 proc. średniej unijnej). Inaczej jest w przypadku stopy inwestycji publicznych. W 2023 r. stopa tych inwestycji wyniosła 5,1 proc., czyli aż 142 proc. średniej unijnej.
Miarodajne porównania stóp inwestycji w poszczególnych krajach i dokładne określenie pozycji Polski w tym rankingu budzą wątpliwości metodologiczne. Wynika to z różnych metod klasyfikacji i problemów z księgowaniem wydatków inwestycyjnych (w tym inwestycji w aktywa niematerialne). Mimo wątpliwości metodologicznych potrzeba niwelowania barier w celu zwiększania skłonności do inwestowania w polskich przedsiębiorstwach znajduje potwierdzenie w przeprowadzonych badaniach ilościowych i jakościowych.
Wśród MŚP 76 proc. inwestowało w 2024 r., pozostali nie podejmowali takiej aktywności
Z badań PIE wynika, iż wśród małych, średnich i dużych firm 76 proc. inwestowało w 2024 r., pozostali nie podejmowali takiej aktywności – częściej z powodu braku potrzeby niż braku środków finansowych. Ponad połowa inwestujących finansuje inwestycje ze środków własnych. Negatywne nastawienie wobec finansowania kredytem bankowym wykazują nie tylko przedsiębiorcy mający za sobą niekorzystne doświadczenia z tego rodzaju wsparciem, ale także ci, którzy nigdy wcześniej nie korzystali z takich rozwiązań.
Firmy inwestujące najchętniej ponoszą nakłady na rozwój kapitału ludzkiego, zakup maszyn i urządzeń oraz zakup lub wymianę środków transportu. Najrzadziej inwestują natomiast w narzędzia wykorzystujące AI, automatyzację i robotyzację oraz w badania i rozwój. Większość przedsiębiorstw jest zainteresowana usprawnianiem działania swoich firm dzięki automatyzacji i AI, jednak barierę stanowi brak wystarczających środków. Część firm dopiero zaczyna identyfikować możliwości zastosowania nowoczesnych technologii w swojej branży.
Skarżą się na wysokie koszty energii, niepewność co do przyszłości i słaby popyt na produkty lub usługi
Polskie firmy częściej niż średnio w UE skarżą się na wysokie koszty energii, niepewność co do przyszłości i słaby popyt na produkty lub usługi jako bariery inwestowania, jak wynika z badań Europejskiego Banku Inwestycyjnego (European Investment Bank, EIB). Podobnie często jak w UE, jako bariery ograniczające inwestycje firmy wskazują: dostępność wykwalifikowanego personelu, regulacje biznesowe i dostęp do finansowania. Natomiast rzadziej polscy przedsiębiorcy narzekają na regulacje rynku pracy, odpowiednią infrastrukturę transportową i dostęp do infrastruktury cyfrowej.
