5 godzin temu
Komisja Europejska ogłosiła nową strategię mającą na celu odwrócenie niepokojącego trendu starzenia się rolników w Unii Europejskiej. Pięciopunktowy plan ma zwiększyć atrakcyjność rolnictwa dla młodych ludzi, zapewnić lepszy dostęp do ziemi i finansowania, a także zachęcić starszych rolników do przekazywania gospodarstw młodszym pokoleniom.
Komisarz UE ds. rolnictwa, Christoph Hansen przedstawił dokument 21 października w Parlamencie Europejskim w Strasburgu. Jak podkreślił, średnia wieku rolnika w Unii Europejskiej wynosi 57 lat, a tylko 12 procent rolników ma mniej niż 40 lat.
– Starzenie się populacji rolników zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu, a także przyszłości naszych obszarów wiejskich – zaznaczył Hansen.
Pięć filarów strategii: Od finansów po edukację
Nowa strategia Komisji opiera się na pięciu kluczowych obszarach działań, które mają wspólnie stworzyć warunki do skutecznej zmiany pokoleniowej w rolnictwie.
1. Lepszy dostęp do finansowania.
Komisja chce ułatwić młodym i nowym rolnikom zdobycie środków na rozpoczęcie działalności. Obejmuje to zwiększenie dostępności pożyczek, gwarancji i dotacji inwestycyjnych, a także wprowadzenie specjalnych pakietów startowych z bezzwrotnym wsparciem finansowym.
2. Dostęp do ziemi.
W wielu krajach europejskich młodzi rolnicy mają trudności z nabyciem lub dzierżawą ziemi. Strategia przewiduje promowanie modeli dzierżawy, tworzenie banków ziemi i uproszczenie procedur sukcesji. Dodatkowo, młodzi mają uzyskać priorytetowy dostęp do gruntów rolnych.
3. Transfer wiedzy i umiejętności.
Komisja planuje inwestować w rozwój kompetencji rolników poprzez szkolenia, doradztwo i programy mentoringowe. Wśród nowych inicjatyw znajdzie się m.in. Erasmus dla młodych rolników oraz projekty wspierające pozycję kobiet w rolnictwie.
4. Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich.
Aby młodzi chcieli pozostać na wsi, konieczne są inwestycje w infrastrukturę, dostęp do Internetu, opiekę zdrowotną, edukację i usługi społeczne. Strategia zakłada, iż rozwój tych obszarów będzie wspierany z funduszy unijnych i krajowych.
5. Sukcesja i systemy emerytalne.
Komisja chce ułatwić proces przekazywania gospodarstw i opracować bezpieczne rozwiązania emerytalne dla starszych rolników. Celem jest umożliwienie niskoprogowej i społecznie bezpiecznej zmiany pokoleniowej w rolnictwie.
Więcej środków z WPR dla młodych
Choć dokument nie zawiera jeszcze projektów konkretnych przepisów, Komisja oczekuje, iż państwa członkowskie opracują swoje strategie krajowe do 2028 roku. Od 2027 roku przynajmniej 6 procent środków z budżetu Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) ma być przeznaczane na wsparcie rolników poniżej 40. roku życia. Dla porównania – w tej chwili obowiązuje wymóg 3 procent.
Finansowanie programu ma pochodzić z Krajowego i Regionalnego Funduszu Partnerstwa (KPR) oraz z budżetu WPR. Celem Komisji jest podwojenie liczby młodych rolników w UE do 2040 roku – z obecnych 12 do około 24 procent.
Koniec podwójnych świadczeń dla rolników na emeryturze
Komisja zapowiada również reformę systemu płatności bezpośrednich. Od 2032 roku mają one być powiązane z ustawowym wiekiem emerytalnym. Rolnicy pobierający emerytury nie będą mogli jednocześnie otrzymywać płatności bezpośrednich z WPR. Ma to ułatwić wcześniejsze przekazywanie gospodarstw młodszym pokoleniom i przyspieszyć proces odnowy strukturalnej rolnictwa.
Reforma ma być uzupełniona krajowymi rozwiązaniami prawnymi w zakresie emerytur i dziedziczenia gospodarstw.
Pakiety startowe i gwarancje kredytowe
W ramach kolejnego okresu finansowania WPR każde państwo członkowskie ma zaoferować młodym rolnikom pakiet startowy o wartości do 300 tysięcy euro. Ma on obejmować nie tylko środki na inwestycje, ale także szkolenia i wsparcie doradcze.
Wspólnie z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) Komisja opracuje programy gwarancyjne i dopłaty do odsetek, które ułatwią młodym dostęp do finansowania zewnętrznego. Dodatkowo, Europejskie Obserwatorium Gleb ma zwiększyć przejrzystość rynku ziemi i ograniczyć spekulacje gruntami rolnymi.
Wsparcie dla rodzin i lepsza równowaga między życiem, a pracą
Strategia obejmuje także działania na rzecz poprawy jakości życia rolników i ich rodzin. Hansen zwrócił uwagę, iż młodzi ludzie coraz częściej oczekują lepszej równowagi między życiem zawodowym, a prywatnym.
Komisja proponuje współfinansowanie Usług Pomocy Rolnej, które mają zapewniać zastępstwo w pracy w czasie choroby, urlopu lub obowiązków opiekuńczych.
– Dzięki naszej strategii wymiany pokoleniowej, wsparcie młodych i nowych rolników staje się dla nas priorytetem politycznym – zapowiedział Hansen.
Pozytywne reakcje w Parlamencie Europejskim i branży
Christine Singer, europosłanka z ramienia Wolnych Wyborców, przyjęła inicjatywę z uznaniem: – Bez młodych ludzi rolnictwo nie ma przyszłości – powiedziała, dodając, iż program wsparcia usług pomocowych może realnie poprawić jakość życia na wsi i zwiększyć atrakcyjność zawodu rolnika.
Podobnie oceniła strategię Stefanie Sabet, sekretarz generalna Niemieckiego Związku Rolników (DBV). Jej zdaniem pakiet startowy to rozsądny i potrzebny krok, jednak (jak zaznaczyła): – Drastycznie ograniczony budżet WPR jest niewystarczający do pełnej realizacji celów strategii.
Sabet wezwała do stworzenia ogólnokrajowych dotacji dla rolniczych start-upów oraz zwiększenia wsparcia inwestycyjnego w innowacje, zrównoważone technologie i dywersyfikację produkcji w całym sektorze.
Szansa na odnowę europejskiej wsi
Nowa strategia Komisji Europejskiej może okazać się jednym z najważniejszych projektów dotyczących przyszłości rolnictwa w UE od czasu reformy WPR. jeżeli państwa członkowskie skutecznie wdrożą proponowane rozwiązania, europejska wieś może stać się miejscem, gdzie młodzi ludzie znów będą chcieli inwestować, rozwijać się i zakładać rodziny.
Plan Hansena ma więc nie tylko zatrzymać postępujące starzenie się rolnictwa, ale też wzmocnić jego odporność, konkurencyjność i innowacyjność.
