4 godzin temu
Odpowiedź jest prosta – przede wszystkim zboża ozime. Rzepak uważany jest bowiem za jedną z najlepszych roślin przedplonowych dla nich i one są najczęściej uprawiane po jego zbiorze.
Rzepak “leczy” glebę dla zbóż
Roślina ta przerywa często długotrwałą monokulturę roślin zbożowych, „lecząc” w pewnym stopniu glebę i podstawowe zboża (zwłaszcza pszenicę i jęczmień) z patogenów chorób podsuszkowych, głównie podstawy źdźbła i korzeni. Poza tym pozostawia na polu duże ilości resztek pożniwnych, zwykle ponad 6 t/ha w przeliczeniu na ich suchą masę w postaci słomy, ścierni i korzeni.
Po ich mineralizacji, rośliny następcze korzystają ze znacznych ilości składników pokarmowych, szczególnie potasu, wapnia i azotu, zaś z mikroelementów: boru, manganu i molibdenu. W sprzyjających warunkach w wyniku humifikacji resztek pożniwnych powstają z nich związki próchniczne, które korzystnie oddziałują na żyzność i urodzajność gleb w kolejnych 2-3 latach, a więc podobnie jak obornik. Przekłada to się na zwyżkę plonów uprawianych roślin.
Podstawowe korzyści dla gleby i roślin wynikające z uprawy rzepaku ozimego:
- głęboki system korzeniowy spulchnia i rozluźnia glebę, wpływając korzystnie na jej strukturę (stosunki powietrzno-wodne) oraz wydobywa z głębszych warstw wymyte oraz trudno dostępne składniki pokarmowe,
- przełamuje monokulturę zbożową, umożliwiając skuteczniejszą walkę z chorobami, szkodnikami i chwastami zbóż,
- duża masa resztek pożniwnych wprowadzanych do gleby, poprawia jej strukturę oraz zasobność w składniki pokarmowe i związki próchniczne,
- korzystnie wpływa na adekwatności fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb, w konsekwencji zwiększa plony kolejnych 2-3 roślin uprawianych na danym polu,
- w miarę wcześnie zebrany z pola, pozwala na prawidłowe przygotowanie stanowiska pod wcześniejsze siewy zbóż ozimych, zwłaszcza jęczmienia, żyta i pszenżyta.
Samosiewy rzepaku należy likwidować, choć różnie z tym bywa
Wprawdzie jak wcześniej zaznaczono, po rzepaku uprawiane są głównie zboża ozime, jednak w szczególnych przypadkach może być uprawiany po sobie w dwuletniej monokulturze.
Nie powinno to drastycznie obniżyć plonów, choć kolejny zasiew tej rośliny na tym polu powinien nastąpić dopiero po 4 latach lub później. Dawniej przy uprawie odmian populacyjnych zostawiano niekiedy na następny rok samosiewy tej rośliny.
Efekty były różne, choć na ogół uzyskiwano ponad 2 t/ha nasion, co wówczas uważano za przyzwoity plon, a w tej chwili jako niski. Przy zbyt gęstych samosiewach przerzedzano je jesienią kultywatorem lub innym narzędziem.
Po likwidowanych w październiku samosiewach bywa uprawiana pszenica
Samosiewy rzepaku po wcześniejszym stalerzowaniu gleby i ścieni lub wykonaniu podorywki, pozostawiane są niekiedy do połowy października pod późniejszy zasiew pszenicy ozimej. Traktowane są wówczas jako bezkosztowy poplon ścierniskowy.
W takim przypadku przy widocznych objawach niedoboru N na roślinach rzepaku można go zasilić pogłównie dawką 30-50 kg/ha N, by zwiększyć plony i jakość tworzonej biomasy. Ułatwi to także mineralizację i humifikację pozostawionej słomy i ścierni rzepaku, jak też (w późniejszym okresie) zielonej biomasy rzepaku.
Zasadniczą wadą tej możliwości uprawy pszenicy ozimej, jest duże (głębokie) przesuszenie gleby, co w latach lub okresach posusznych, utrudni przygotowanie pola i w miarę terminowy zasiew. Zakłócone (nierównomierne) mogą być też wschody siewek pszenicy. Należałoby wówczas poczekać na większy deszcz, co wiąże się w niektórych latach i rejonach z dużym ryzykiem.
Jakie inne rośliny można uprawiać po rzepaku, a jakich nie można
Wymieszany z glebą, a następnie przyorany późną jesienią udany samosiew rzepakowy, a wcześniej resztki pożniwne, można potraktować w pewnym stopniu jako substytut obornika.
Powinien być dobrym przedplonem dla roślin okopowych, np. ziemniaków, marchwi lub innych roślin warzywnych, z wyjątkiem kapustowatych. Samosiewy powinny być bezwzględnie niszczone przy częstej uprawie rzepaku na danym polu, np. co 3 lata.
Poza tym przy uprawie innych roślin z rodziny kapustowatych (różne gatunki kapust, gorczyce, kalafior brokuły, kalarepa, rzodkiewka, rzodkiew), także przy ich uprawie w międzyplonach.
Poza tym po rzepaku nie powinny być uprawiane buraki cukrowe i pastewne, słonecznik oraz bobowate grubo- i drobnonasienne. Główną przyczyną jest możliwość rozprzestrzeniania i porażenia tych roślin, a także rzepaku, przez patogeny niektórych chorób i szkodników.
