Rząd wprowadza nowy rejestr. Bez niego rolnicy stracą dopłaty bezpośrednie

Wkrótce zmienią się zasady przyznawania dopłat bezpośrednich. Otrzymają je wyłącznie osoby wpisane do rejestru rolników aktywnych zawodowo. Kiedy nowy rejestr zostanie wprowadzony i jak się w nim znaleźć?

Dopłaty bezpośrednie wyłączeni dla osób z rejestru rolników aktywnych zawodowo?

W wykazie prac legislacyjnych rządu pojawił się projekt ustawy w celu wzmocnienia pozycji rolników aktywnych zawodowo. Odpowiada za niego resort rolnictwa.

Ministerstwo rolnictwa chce, żeby dopłaty bezpośrednie trafiały wyłącznie do rolników aktywnych zawodowo. W tym celu ma powstać specjalny rejestr rolników aktywnych zawodowo. Resort kierowany przez Stefana Krajewskiego w projekcie wskazuje, kto i na jakich zasadach będzie mógł udowodnić, iż faktycznie prowadzi działalność rolniczą. A tym samym będzie mógł znaleźć się w rejestrze.

Takie działanie jest też zgodne z priorytetami przedstawionymi przez Stefana Krajewskiego. Pod koniec lipca, kiedy obejmował urząd ministra rolnictwa, wskazał, iż jednym z kluczowych punktów programu ministra jest nowa definicja aktywnego rolnika, która ma wykluczyć przypadki nadużyć i skierować pomoc finansową do tych, którzy rzeczywiście prowadzą działalność rolną.

Więcej na ten temat w artykule: Minister rolnictwa Stefan Krajewski: priorytety i pierwsze decyzje.

Dopłaty bezpośrednie mają trafiać wyłącznie dla osób prowadzących działalność rolniczą

Rząd w założeniach wskazał, iż zmiany wynikają z przepisów Unii Europejskiej. Od 2023 roku państwa członkowskie muszą stosować definicję „rolnika aktywnego zawodowo” przy przyznawaniu dopłat bezpośrednich oraz płatności ONW.

Jednak obecne definicja jest zbyt szeroka i przepisy są mało skuteczne. Rząd wskazał, iż w kampanii o płatności bezpośrednie za 2024 ARiMR wykluczyła zaledwie 69 podmiotów. A o dopłaty ubiegało się około 1,2 mln rolników. Z tego powodu, dopłaty bezpośrednie często trafiają do właścicieli ziemi, którzy wydzierżawili pola na podstawie ustnej umowy i sami w ogóle nie uprawiają roli. Przez to rolnik, który faktycznie uprawia ziemie często nie ma prawa do dopłat bezpośrednich i innych form wsparcia, w tym części dopłat do zbóż, do nawozów czy pomocy suszowej.

Dlatego ministerstwo chce wprowadzić rejestr rolników aktywnych zawodowo i w ten sposób „uszczelnić system”. Resort zakłada, iż dzięki temu pieniądze z WPR będą wspierały rozwój gospodarstw rolnych, które naprawdę produkują żywność.

Rejestr rolników aktywnych zawodowo – kto i na jakich zasadach może do niego trafić?

Ministerstwo w założeniach do projektu ustawy proponuje utworzenie rejestru rolników aktywnych zawodowo. ARiMR wpisze do niego, którzy spełnią nowe kryteria.

Taki spis ma być następnie wykorzystywany do różnych celów, w tym przy udzielaniu pomocy w ramach II filaru WPR czy pomocy krajowej. W rejestrze znajdą się osoby, które będą w stanie potwierdzić prowadzenie działalności rolniczej. A to będzie można zrobić na dwa sposoby:

• Na podstawie kosztów ponoszonych na produkcję rolną.
• Na podstawie przychodów ze sprzedaży płodów rolnych.=

Rolnik sam wybierze, którą metodę zastosuje. Żeby udowodnić prowadzenie działalności rolniczej i uzyskanie wpisu do rejestru rolników aktywnych zawodowo będzie można przedstawić, m.in.:

• faktury za zakup nawozów, środków ochrony roślin, materiału siewnego, usług agrotechnicznych, ubezpieczeń,
• faktury za sprzedaż płodów rolnych,
• dowody opłacenia czynszu dzierżawnego lub pracy najemnej,
• umowy kontraktacji lub dostawy.

Wysokość minimalnych kosztów lub przychodów minister określi w rozporządzeniu – na podstawie realnych danych z polskich gospodarstw. Dzięki temu próg będzie można dostosować do zmian cen nawozów, paliwa czy płodów rolnych.

Automatyczne uzyskanie wpis do rejestru rolników aktywnych zawodowo

Projekt przewiduje też listę kryteriów, które ARiMR sprawdzi z urzędu. jeżeli rolnik spełni jedno z nich, zostanie wpisany do rejestru rolników aktywnych zawodowo bez dodatkowych formalności. Wystarczy m.in.:

• posiadanie zwierząt z obsadą co najmniej 0,3 DJP/ha użytków rolnych,
• otrzymywanie płatności do roślin związanych z produkcją,
• otrzymywanie płatności z tytułu następujących ekoschematów: Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi, Integrowana Produkcja Roślin, Biologiczna ochrona upraw;
• otrzymywanie płatności ekologicznych;
• rozliczanie podatku VAT;
• korzystanie ze wsparcia na rozwój dla małych gospodarstw, premii dla młodych rolników oraz na inwestycje w gospodarstwach rolnych zwiększające konkurencyjność;
• udział w unijnej sieci danych dotyczących poziomu zrównoważenia gospodarstw rolnych (FSDN).

Lista ta może się w przyszłości wydłużyć – minister będzie mógł dodać kolejne przypadki.

Kiedy nowe zasady przyznawania dopłat bezpośrednich wejdą w życie?

Resort rolnictwa przewiduje, iż po wprowadzenie rejestru rolników aktywnych zawodowo dojdzie do znacznych zmian w kwestii dzierżawy gruntów rolnych. Część właścicieli ziemi rolnej, którzy dotychczas składali wnioski o dopłaty bezpośrednie, teraz zgodzi się na pobieranie płatności przez dzierżawców w zamian za odpowiednie zwiększenie czynszu dzierżawnego. Niektórzy właściciele gruntów, nie mogąc uzyskać płatności bezpośrednich, zdecydują się na sprzedaż gruntów bądź inną formę ich trwałego przekazania. Ale też część właścicieli zrezygnuje z dotychczasowych dzierżaw ustnych i sami podejmą działalność rolniczą.

Efekt ma być jeden – dopłaty bezpośrednie mają trafiać do faktycznych producentów rolnych, a nie do osób, które „mają ziemię tylko na papierze”.

Rząd przewiduje, iż nowe zasady zostaną przyjęte pod koniec tego roku. Jednak nie wiadomo jak będzie przebiegać cały proces legislacyjny i czy nowe przepisy będą już obowiązywać w kampanii dopłat bezpośrednich za 2026 rok.

Przeczytaj także ten artykuł: Rewolucja w dzierżawie państwowej ziemi. Sprawdź, co to oznacza dla rolników