Środki na zarazę ziemniaka — najskuteczniejsze w 2025

Zaraza ziemniaka w Europie przybiera wyjątkowo niepokojący charakter. W ostatnich latach choroba pojawia się wcześniej niż dotychczas. Ponadto rozprzestrzenia się gwałtownie za sprawą agresywnych szczepów. Jakie środki na zarazę są najskuteczniejsze i jak racjonalnie konstruować program ochrony ziemniaka?

Europejscy producenci ziemniaka zmagają się nie tylko z zarazą ziemniaka, ale również z coraz mniejszą liczbą dostępnych skutecznych fungicydów. Poniżej przedstawiamy środki na zarazę ziemniaka, które wciąż wykazują wysoką skuteczność wobec ochrony liści, łodyg i bulw.

Zaraza ziemniaka coraz niebezpieczniejsza w Europie

W całej Unii Europejskiej rośnie poważne zagrożenie dla plantatorów ziemniaka. Mianowicie populacja patogenu Phytophthora infestans — sprawcy zarazy ziemniaka błyskawicznie ewoluuje. Powstają nowe klony patogenu, bardziej wirulentne i co najgorsze… odporne na środki ochrony roślin. Wiosną 2024 r. notowano liczne ogniska choroby już na wczesnych etapach wegetacji, a najnowsze dane z maja 2025 r. wskazują, iż problem dotyczy już 27 państw UE.

Nowe klony zarazy ziemniaka — EU36, EU43, EU47

Zespół europejskich jednostek badawczych kontrolujących zarazę ziemniaka pobrał prawie 3000 próbek w 2024 r. w krajach Europy. Zidentyfikowano w nich dominujący genotyp EU36, który stanowił aż 52,5% populacji. Jest to szczep o dużej zdolności adaptacyjnej. Mianowicie już wiadomo, iż pod wpływem silnej presji selekcyjnej wykształcił nowe mutacje związane z opornością na fungicydy i wirulencję.

Częstość występowania EU43, który był niepokojąco silny w 2023 r., spadła z 23% do 9%, ale jego zasięg objął już 14 krajów. Natomiast klon EU46 pojawił się w siedmiu krajach, a jego udział wzrósł do 4%. Badacze uważnie obserwują też zupełnie nowy genotyp — EU47. Co szczególnie niepokojące, to pojawia się on głównie na odmianach odpornych. Jego profil wirulencji może zmienić dotychczasowy obraz walki z zarazą.

Środki na zarazę ziemniaka a strategia antyodpornościowa

Europejscy doradcy i plantatorzy ziemniaka w 2024 r. wdrożyli bardzo złożone programy ochrony ziemniaka przed zarazą ziemniaka. Konkretnie to polegały one na mieszaniu i naprzemiennym stosowaniu różnych substancji czynnych.

Wyraźnie zmalała też liczebność EU37, odpornego na fluazynam — z 1,8% do 0,6%. Niemniej, presja chorobowa ze strony Phytophthora infestans jest ogromna. Do tego wczesne zakażenia (zanim międzyrzędzia się złączą) wymagają wcześniejszego rozpoczęcia ochrony ziemniaka przed zarazą.

Wczesne objawy zarazy ziemniaka najczęściej dotyczą łodyg wewnątrz łanu. Środki na zarazę ziemniaka należy stosować więc już, zanim rośliny zewrą międzyrzędzia

fot. Katarzyna Kupczak

Skuteczne środki na zarazę ziemniaka polecane w 2025 r.

Według europejskich specjalistów program ochrony ziemniaka przed zarazą ziemniaka musi się opierać na mieszaniach substancji o różnym mechanizmie działania. Także w zabiegach następczych. Taka strategia eliminuje sprawcę, zapobiega powstawaniu odporności, w efekcie unika powstawania nowych klonów.

Przykładowe środki na zarazę ziemniaka — substancje i mieszaniny wykazujące najwyższy poziom skuteczności ochrony ziemniaka (wg EuroBlight)

W powyższej tabeli znalazł się między innymi mankozeb, substancja wycofana z użycia w krajach UE. Jednak ze względu jego skuteczność europejscy rolnicy walczą o przywrócenie tego wszechstronnego fungicydu do stosowania. Już jutro, tj. 1 lipca 2025 r. w TSUE odbędzie się rozprawa kwestionująca decyzję Komisji Europejskiej z 2020 r. o wycofaniu mankozebu, fungicydu niezbędnego m.in. do zwalczania zarazy ziemniaka.

Środki na zarazę ziemniaka — co musi wiedzieć rolnik?

Dominującym szczepem w 2024 r. był EU36, ale obserwuje się wzrost znaczenia EU46 i pojawienie się EU47. W Polsce występują klony (szczepy): EU23, EU41, EU43, EU46, EU36.

Może właśnie ze względu na taką różnorodność klonów P. infestans od kilku sezonów zaraza ziemniaka pojawia się w uprawach ziemniaka wcześniej niż zwykle. Mianowicie przy sprzyjających warunkach jeszcze zanim dojdzie do zakrycia międzyrzędzi. Te wczesne objawy najczęściej dotyczą łodyg, ale i liści. Niedostrzeżona na czas, w sprzyjających warunkach — wilgotno i umiarkowanie ciepło, może się masowo rozwinąć, w efekcie doprowadzając do silnego porażenia roślin.

Rolnicy muszą analizować lokalne terminy wystąpienia choroby. Do tego planować zabiegi jeszcze przed fazą zwierania międzyrzędzi. Między innymi mogą do tego posłużyć wskazówki konstruowania programu ochrony ziemniaka na substancjach zawartych w tabeli.

Źródło: EuryBlight