Takiej kolekcji w Strzelcach jeszcze nie było. 171 odmian w 13 gatunkach

W tym roku w czasie Dni Pola HR Strzelce pokazała przy kolekcjach odmian każdego gatunku, tzw. odmiany historyczne. To odmiany, które odegrały dużą rolę w strzeleckiej hodowli roślin. Okazją do tej prezentacji jest obchodzony w tym roku jubileusz 80-lecia tradycji hodowlanych w Strzelcach.

W tym roku rolnicy mogli oglądać w Strzelcach kolekcję 171 odmian w 13 gatunkach. Były na poletkach zupełne nowości. Pojawiły się w Strzelcach po raz pierwszy zarejestrowane odmiany owsa ozimego i odmiany w badaniach urzędowych grochu ozimego.

Odmiany historyczne i hity rynkowe

Marek Luty z marketingu HR Strzelce oprowadzając po odmianach zwrócił uwagę na kilka odmian historycznych. Z pszenic ozimych na szczególną uwagę zasługuje Zyta. To w strzeleckiej hodowli pierwsza odmiana która przełamała negatywną korelację między plennością, a jakością. Przed tą odmianą były na rynku albo wysoko plonujące paszówki, albo niskoplonujące odmiany jakościowe. Zyta była pierwszą w Polsce odmianą jakościową o wysokim potencjale plonowania i była na rynku przez 18 lat.

– Odmiana Euforia to punkt obowiązkowy zwiedzania kolekcji odmian pszenic ozimych – mówi Marek Luty. – Obecna od 6 lat jest liderem rynkowym. Odmiana jest reprodukowana na ponad 2800 ha. Można powiedzieć, iż odmiana wręcz wdarła się na pola rolników i utrzymuje swoją pozycję dzięki stabilnym plonom. Nie wylega, nie wymarza, nie porasta, trzyma parametry jakościowe na wysokim poziomie. To podstawa sukcesu Euforii.

Ale jak podkreślał marek Luty – idą nowe odmiany, które w swoim rodowodzie mają Euforię. Naturalną koleją rzeczy będzie, iż będą zdobywać uznanie.

Fot. Marek Kalinowski

Poza Euforią hitem jest też odmiana pszenicy ozimej Elektra, w tym roku reprodukowana na 1000 ha. To też jedna z najpopularniejszych odmian w wyborach rolników. Ma duży kłos i wysoki potencjał plonowania. Rolnicy przy jej uprawie muszą w agrotechnice zwracać uwagę na trzecią dawkę azotu na kłos, aby mogła dobrze wypełnić ziarno. Odmiana tworzy bardzo dużo ziarna i musi mieć azot do jego dobrego wypełnienia.

W tym roku na rynek wchodzą dwie nowe odmiany pszenicy ozimej ze strzeleckiej hodowli. To Alabama (zarejestrowana w klasie B, ale z parametrami w klasie A), z wysoką zimotrwałością i bardzo dobrą zdrowotnością oraz Jamajka – pszenica wysokiej jakości, zimotrwała. Obie odmiany zarejestrowano w ub.r.

Cztery wysokoplenne nowości

Są jeszcze nowsze „cztery asy” w tym gatunku. Zostały wpisane do Krajowego rejestru w tym roku i do dystrybucji trafią w przyszłym roku. Są to: Indiana, Emocja, Vanilia i Bestia. Opowiadał o ich szczególnych cechach Rafał Marcinkowski – członek zespołu hodowli pszenicy ozimej.

– Wszystkie cztery odmiany wyróżniają się bardzo wysokim potencjałem plonowania i bardzo dobrą zimotrwałością – mówi Rafał Marcinkowski. – Indiana ma kapitalną odporność na choroby grzybowe i do jej ochrony wystarczy najczęściej jeden zabieg fungicydowy. Emocja powstała ze skrzyżowania RGT Reform i Euforia i po rodzicach ma jakość A oraz bardzo wysoki potencjał plonowania i zimotrwałość, z bardzo wysoką odpornością na choroby. Vanilia to siostrzana linia do odmiany Emocja, ale o krótszym źdźble z bardzo dobrą odpornością na wyleganie i mocnym pakietem odporności na rdzę brunatną i rdzę żółtą. Ostatnia odmiana Bestia ma bardzo wysoki, najwyższy z czwórki nowych odmian, potencjał plonotwórczy. W badaniach rejestrowych COBORU była numerem 1 plonowania. Odmiana jest dedykowana do uprawy intensywnej, dla rolników, którzy idą po rekordy.

Dwurzędowe jęczmienie ozime

Już kilka lat temu strzelecka hodowla pokazała swoje nowe odmiany jęczmienia ozimego. Hodowla jest kontynuowana a dwie pierwsze odmiany wielorzędowe Tajfun i Bohun dobrze przyjęły się na rynku. Na poletkach nieco wyległy, bo jak mówił Marek Luty, to efekt zachowawczego podejścia do zastosowanej regulacji łanu. Marzec, kwiecień i połowa maja były tutaj bardzo suche. Opiekunowie poletek prowadzący łany obawiali się, iż zbyt mocna regulacja spowoduje nadmierną wrażliwość jęczmienia na suszę. Ale pogoda zaskoczyła. Pojawiły się opady i od maja do połowy czerwca spadło ok 130 mm dobrym rozkładzie. Efekt to bardzo dobrze rozwinięty jęczmień, którego potencjał plonowania z dorodnymi kłosami pełnymi ziarna spowodował wyleganie.

– Nasza najważniejsza odmiana jęczmienia ozimego dziś, to Turbo – najbardziej zimotrwała (5°) z odmian w naszym portfolio– mówi Marek Luty. – Zaczęliśmy hodowlę tego gatunku w 2012 r. W tej chwili mamy trzy odmiany zarejestrowane i kilka w badaniach urzędowych. Klimat się zmienił, zim praktycznie nie ma i to napędza zainteresowanie uprawą i jednocześnie hodowlą jęczmienia ozimego. W ostatnich czterech latach areał uprawy jęczmienia ozimego wzrósł o 74%.

W portfolio są w tej chwili wielorzędowe odmiany jęczmienia ozimego, ale hodowla strzelecka skupia się w tej chwili na jęczmieniu ozimym dwurzędowym. Wynika to z preferencji rolników. Ziarno odmian dwurzędowych jest większe i lepszej jakości. Te odmiany łatwiej się wymłacają. Trzy odmiany dwurzędowe są już w badaniach urzędowych COBORU.

Silne rzepaki populacyjne

Michał Stefanowicz jest hodowcą rzepaku ozimego z oddziału HR Strzelce w Małyszynie i współautorem najnowszej odmiany populacyjnej Zodiak. Została zarejestrowana w br. już po dwóch latach badań urzędowych, w których badała na poziomie wzorców i wyżej. Hodowca podkreślał, iż Zodiak został wyhodowany w Małyszynie na glebach IV – V klasy bonitacji i przez to doskonale spisuje się na glebach słaby, jak i najlepszych.

– Odmiana ma nieco słabszy wigor wiosenny, ale przez to jest mniej podatna na wczesno-wiosenne przymrozki – mówi Michał Stefanowicz. Przy spadku temperatury do minus 10°C na początku marca br. nic się jej nie stało. Potem odmiana dość gwałtownie i równomiernie kwitnie i gwałtownie dojrzewa.

Fot. Marek Kalinowski

Jakub Martofel, hodowca z oddziału w Borowie przedstawił natomiast najważniejszą odmianę populacyjną rzepaku ozimego HR Strzelce. To Kepler, pierwsza odmiana populacyjna i jedna z nielicznych na rynku z odpornością na wirusa żółtaczki rzepy. W odróżnieniu do Zodiaka jest rekomendowana do intensywnej uprawy na lepszych glebach. Predysponuje Keplera do tego jego stonowany wigor jesienny i mocny wigor wiosenny. Jego cechy powodują, iż wykazuje się w pewnym sensie tolerancją na atak wiosennych szkodników, którym gwałtownie wiosną dzięki silnemu wigorowi ucieka.

Prowadzone w technologii BASF

Od lat Dni Pola w Strzelcach organizują wspólnie HR Strzelce i forma BASF. Zawsze prezentowane kolekcje odmian w poszczególnych gatunkach roślin, również rzepaki, są chronione są wg technologii BASF. Jak mówiła Andżelika Glama z firmy BASF rzepaki były odchwaszczane po siewie Butisanem Star 416 SC, a w fazie 4-6 liści były regulowane i przygotowywane do zimy środkiem Caryx 240 SL. Wiosną zastosowano produkt Architect + Turbo do ochrony i regulacji. Na początku maja program dopełniono ograniczaniem chorób okresu kwitnienia przez zastosowanie fungicydu Pictor Revy..

– Często skuteczność ochrony roślin, zwłaszcza wiosną, mocno zależy od panujących warunków termicznych – mówi Andżelika Glama. – Architekt, który silnie ogranicza suchą zgniliznę kapustnych i jednocześnie łagodnie reguluje rzepaki, można stosować już przy temperaturze 5°C.

O technologiach ochrony BASF pozostałych gatunków strzeleckiej hodowli więcej napiszemy w TPR za tydzień

Owies ozimy wygląda pięknie

Ostatnie dwa lata przyniosły wzrost zainteresowania najbardziej niszowym na razie gatunkiem – owsem ozimym. W ubiegłym sezonie był uprawiany na ok 1800 ha, w bieżącym sezonie na prawie 9000 ha. Strzelecka hodowla roślin ma pierwsze rejestracje. Nowe odmiany owsa ozimego prezentowała na poletkach Marta Pluta. Odmiana Radzio jest zarejestrowana Czechach, a odmiana Edzio jest zarejestrowana w Polsce.

Hodowla owsa ozimego była przed laty prowadzona w HR Strzelce i z powodu małych sukcesów przez mroźne zimy materiały hodowlane przeniesiono do IHAR w Radzikowie – mówi Marta Pluta. – W 2022 r. materiały wyjściowe owsa ozimego i hodowli zachowawczej Radzia i Edzia wróciły do HR Strzelce. Prowadzimy teraz własny program hodowlany skupiony na poprawie zimotrwałości, plonowania i adekwatności technologicznych ziarna owsa ozimego.

Pionierzy uprawy owsa ozimego w Polsce mają pewne wytyczne hodowców w kwestii agrotechniki. Ale tego trzeba się uczyć. Kolekcja owsa ozimego wyglądała w Strzelkcach pięknie. Była wysiewana 2 października, ale w ramach doświadczeń wysiewano owies ozimy także w terminie o 3 tygodnie późniejszym – także przezimował. Obsada? W tym roku w ramach doświadczenia owies ozimy wysiewano w obsadzie 450 ziaren/m² i w obsadzie 350 ziaren/m². Ważnym zaleceniem jest, aby jesienią nie przenawozić jęczmienia ozimego azotem, bo gorzej przezimuje. Co do odchwaszczania – zalecanym terminem jest wiosna. I tutaj jest problem. W doświadczeniach można testować rozwiązania, ale w praktyce rolniczej zarejestrowanych środków nie ma. Materiał siewny strzeleckich odmian owsa ozimego będzie dostępny za rok.

Bingo przez cały czas liderem rynku owsa

A plonowanie owsa ozimego? Jak podkreślał Marek Luty w dwóch ubiegłych sezonach owies ozimy plonował zdecydowanie lepiej. W tym roku po trudnym początku przyszły opady i owies jary także wygląda znakomicie i prawdopodobnie różnić w plonowaniu nie będzie. Owies jary Bingo nadal, od 16 lat, jest rynkowym liderem.

– Bingo to marka sama w sobie – mówi Marek Luty. – Naszą nowością w tym gatunku jest Kreator, a najnowszą zarejestrowaną w br. odmianą jest Belfer, który do sprzedaży trafi w przyszłym roku. To doskonałe odmiany. Takich potencjalnych następców odmiany Boingo mieliśmy i mamy wielu. Jednak o zakupach decydują rolnicy i póki co ci następcy nie sprostali odmianie Bingo.

Zimujące odmiany grochu

Ocieplanie się klimatu, łagodniejsze zimy, wiosenne susze. To zmusza do szukania alternatywnych technologii uprawy rośli i szukania gatunków lepiej wpisanych w te zmiany pogodowe. Zdecydowanie lepiej wykorzystują jesienne i zimowe zapasy wody gatunki ozime. Rosnące zainteresowanie uprawą jęczmienia ozimego i ostatnio owsa ozimego są na to dowodem. A owies ozimy? Rolnicy już go uprawiają, ale do tej pory paleta odmian była bardzo ograniczona. Powoli to się zmienia, bo do grona hodowców grochu ozimego dołączyła HR Strzelce. .

– To bardziej zimujące, a nie ozime odmiany grochu – podkreślał Piotr Stefański z HR Strzelce do zainteresowanych uprawą tego gatunku grochu. – Hodowlą twórczą zimującego grochu zajęliśmy się w 2018 r. – Efektem tego są już trzy odmiany w badaniach urzędowych.

Czego można oczekiwać przy uprawie grochu ozimego (zimującego) w porównaniu z odmianami grochu jarego. Jak mówił Piotr Stefański w prowadznonej uprawie nasiennej groch zimujący w ostatnich seazonach plonował o ok. 1 t/ha wyżej od jarego. To zasługa m.in. wielopędowości odmian zimujących. Groch jary ma jeden do dwóch pędów bocznych, ozimy wykształca do 10 pędów bocznych, na których zawiązują się strąki. Jak zimotrwały jest groch ozimy? Hodowca powiedział, iż z badaniach w komorach chłodniczych w tych samych warunkach dla jęczmienia ozimego i grochu ozimego wynika, iż groch jest bardziej zimotrwały od jęczmienia.

Groch zimujący w Strzelcach był siany w drugiej połowie października ub.r. to najlepszy, najbardziej optymalny termin. Siewy listopadowe raczej nie wchodzą w grę. W poprzednich latach żniwa grochu ozimego miały miejsce w połowie czerwca, w tym roku przez chłodną wiosnę ten termin przesunął się o dwa tygodnie.

Doskonałe odmiany pszenżyta

Odmiana Uugo zarejestrowana w Polsce w 1988 r. i w Niemczech pod nazwą Modus, to była pierwsza duża odmiana, która stworzyła rynek żyta ozimego w Niemczech. Ale to historia. Obecne odmiany nie są tak wysokie, za to z olbrzymim potencjałem plonowania. O tym mówili na poletkach pszenżyta ozimego hodowcy – Wojciech Szulżycki z oddziału w Malyszynie i Marcin Wośkowiak z oddziału w Borowie.

– Misterio to jedna z najnowszych odmian pszenżyta ozimego wyhodowana w Małyszynie – mówi Wojciech Szulżycki. Ma standardową długość dokłosia, polecana na gleby słabszej jakości. Jest odporna na wyleganie i zakwaszone gleby. Drugą polecaną odmianą, wielokrotnie nagradzaną, jest Fanfaro

– Najplenniejszą nową odmianą pszenżyta ozimego z Borowa jest Komodoro – mówi Marcin Wośkowiak. – Jest bardzo wczesna, bardzo zdrowa i odporna, szczególnie na mączniaka. Jest bardzo plenna z dużą zawartością białka. Drugą wartą zainteresowania odmianą wprowadzoną do uprawy dwa lata temu jest Heroiko. Jest wczesna, krótkosłoma i nieco niższa od Komodoro, o bardzo dużym ziarnie z masą tysiąca nasion choćby na poziomie 60 g. Jest odporna na rdze i fuzariozę kłosów.

Hodowcy z HR Strzelce pracują nad uzyskiwaniem wcześniejszych form krótkosłomych, czego przykładem jest właśnie Heroiko. To pozwala odmianom uciekać przed niedoborami wody. Oczywiście stałym celem hodowców jest plenność i odporność na choroby.

Marek Kalinowski

Pełna relacja z Dni Pola w Strzelcach w nr 28/29 Tygodnika Poradnika Rolniczego