Trwają kontrole ARiMR w gospodarstwach. Co sprawdzają urzędnicy? Co wolno kontrolerom?

ARiMR prowadzi już kontrole związane z dopłatami bezpośrednimi za 2025 rok. Sprawdzane są wszystkie wnioski – od biurowej weryfikacji po wizyty w gospodarstwach, pomiary GPS i analizę zdjęć satelitarnych. Rolnicy powinni wiedzieć, jak wygląda każda z metod, kogo może odwiedzić kontroler i jakie konsekwencje grożą za nieprawidłowości.

Trwają kontrole ARiMR w ramach dopłat bezpośrednich za 2025 rok. Warto wiedzieć, iż występują dwa podstawowe rodzaje kontroli: administracyjne oraz na miejscu.

Każdy wniosek jest kontrolowany. Co sprawdza ARiMR?

Każdy złożony wniosek podlega kontroli administracyjnej. Obejmuje ona 100 proc. beneficjentów i ma na celu sprawdzenie poprawności i kompletności danych zawartych we wniosku. Agencja analizuje zgodność deklarowanych powierzchni z danymi referencyjnymi, kontroluje wymagane załączniki, weryfikuje spełnienie warunków kwalifikowalności do poszczególnych płatności.

Kontrole na miejscu: tylko 5% gospodarstw, ale dokładnie

Około 5 proc. wniosków trafia do kontroli na miejscu, która służy weryfikacji danych zawartych we wniosku ze stanem faktycznym w gospodarstwie. Ma to na celu zapewnienie prawidłowego wykorzystania środków finansowych i zapobieganie nadużyciom.

Kontrola na miejscu może być przeprowadzana na dwa sposoby:

• Inspekcja terenowa: ​polega na bezpośrednim wywiadzie terenowym i pomiarach gruntów, najczęściej przy użyciu technologii GPS. Inspektorzy ARiMR odwiedzają gospodarstwo i porównują dane z wniosku z rzeczywistym stanem na polach.
• Kontrola metodą FOTO: w tym przypadku inspektorzy analizują ortofotomapę – cyfrowy obraz terenu sporządzony na podstawie zdjęć lotniczych lub satelitarnych – a także przeprowadzają wywiad terenowy. Metoda ta stosowana jest w wybranych losowo gminach lub w oparciu o analizę ryzyka.

Warto zaznaczyć, iż kontroli metodą FOTO podlegają jedynie te gospodarstwa, które mają wszystkie swoje działki położone w obszarze FOTO, czyli na terenie objętym ortofotomapą. zwykle taki obszar obejmuje jedną lub kilka sąsiadujących gmin.

Czy kontrola musi być zapowiedziana? Kiedy ARiMR dzwoni do rolnika

Co do zasady kontrole na miejscu w ramach WPR nie powinny być zapowiadane. Zawiadomienie rolnika o kontroli jest wykonywane wtedy, gdy jego obecność jest niezbędna do przeprowadzenia kontroli.

Podczas kontroli niezapowiedzianej weryfikacji podlegają warunki, kryteria i wymogi, których kontrola nie wymaga obecności rolnika. Podczas kontroli zapowiedzianych kontrolowana jest w szczególności dokumentacja będąca w posiadaniu rolnika celem weryfikacji podjętych zobowiązań.

Co może kontroler? Wejście na teren, dokumenty, zdjęcia, próbki

Kontrolerzy mają prawo do:

• wstępu na grunty i do obiektów związanych z działalnością, której dotyczy pomoc albo pomoc techniczna,
• dostępu do zwierząt,
• żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli na miejscu,
• wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli na miejscu, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kopii oraz zabezpieczenia tych dokumentów,
• sporządzenia dokumentacji fotograficznej z przeprowadzonej kontroli na miejscu,
• pobierania próbek do badań,
• żądania okazania i udostępniania danych informatycznych.

Podstawowym sposobem powiadomienia o kontroli jest powiadomienie telefoniczne, pisemne lub bezpośrednie.

Kontrole w gospodarstwach ze zwierzętami: dobrostan, IRZ i ubezpieczenia

W przypadku hodowców zwierząt przeprowadza się kontrole w ramach:

• wsparcia dochodów związanych z produkcją do zwierząt. Sprawdzane jest posiadanie ustalonej liczby zwierząt zadeklarowanych do płatności o określonej płci i wieku.
• Ekoschematu dobrostan zwierząt. Sprawdzane jest zapewnienie przez ustalony okres posiadanym zwierzętom, o określonej płci, wieku i typu, podwyższonych ponad podstawowe wymogi warunków utrzymywania.
• Działania M17 – zarządzania ryzykiem. Sprawdzane jest posiadanie dokumentacji potwierdzającej ubezpieczenie zwierząt od strat spowodowanych wystąpieniem chorób zwierząt
• ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt. Sprawdzane jest oznakowanie zwierząt, prowadzenie księgi rejestracji stada czy terminowość dokonywania zgłoszeń zwierzęcych.

Jak wygląda kontrola w siedzibie stada i co trafia do raportu

Kontrole w siedzibie stada przeprowadzają pracownicy ARiMR, którzy mają prawo do:

• wstępu do siedziby stada,
• dostępu do zwierząt,
• żądania pisemnych lub ustnych informacji od właściciela stada związanych z przedmiotem kontroli,
• wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, sporządzania z nich odpisów, wyciągów, kopii lub fotokopii oraz zabezpieczania tych dokumentów, a także żądania wydruków z dokumentów prowadzonych przy zastosowaniu systemów informatycznych.

Kontrole w siedzibie stada realizowane są przez zespoły kontrolne składające się z co najmniej dwóch inspektorów terenowych, pracowników ARiMR. Z przeprowadzonych czynności kontrolnych sporządzany jest raport. Jeden egzemplarz raportu otrzymuje producent, a drugi zachowuje Agencja.

Gospodarstwa do 10 ha bez sankcji GAEC, ale nie bez kontroli

W związku z uproszczeniami Zielonego Ładu, gospodarstwa do 10 ha nie podlegają sankcjom związanym z realizacją norm środowiskowych (tzw. warunkowości GAEC). Ale to nie oznacza, iż nie są kontrolowane. Jak wyjaśnia ARiMR, system kontroli obejmuje wszystkie wnioski w ramach płatności bezpośrednich niezależnie od areału.

Jakie kary grożą po kontroli ARiMR? choćby utrata dopłat

Wykrycie nieprawidłowości w czasie kontroli może skutkować zmniejszeniem lub nieprzyznaniem płatności w danym roku, wieloletnimi sankcjami lub całkowitym wykluczeniem z ubiegania się o pomoc. Uniemożliwienie przeprowadzenia czynności kontrolnych może skutkować odmową przyznania płatności.