3 dni temu
Postępująca degradacja środowiska naturalnego i wpływ działalności człowieka na zmiany klimatyczne od lat budzą poważne obawy. W tym kontekście rolnictwo postrzegane jest jako istotne źródło emisji zanieczyszczeń. Rolnicy, żeby sprostać coraz bardziej rygorystycznym regulacjom – takim jak program azotanowy, kodeks amoniakowy, zalecenia HELCOM, Europejski Zielony Ład, strategia „Od pola do stołu” oraz założenia rolnictwa węglowego – potrzebują wsparcia w efektywnym zarządzaniu gospodarstwem, które jednocześnie nie koliduje z podstawowym celem, jakim jest produkcja żywności.
W odpowiedzi na te wyzwania powstaje projekt EnviAgri, którego celem jest stworzenie intuicyjnego zestawu narzędzi umożliwiających kompleksową analizę gospodarstwa i podejmowanie skutecznych działań optymalizacyjnych. System, opierając się na rzeczywistych danych produkcyjnych, będzie generował wskaźniki samooceny oddziaływania gospodarstwa na środowisko.
Wskaźniki te obejmą m.in.: ryzyko strat fosforu, emisje N₂O i NH₃, bilans materii organicznej w glebie, bilans składników mineralnych, ślad węglowy oraz prognozę deficytu wody, wymywanie azotu. EnviAgri zidentyfikuje również tak zwane „miejsca wrażliwe”, gdzie występują największe straty składników pokarmowych i energii – wyjaśnia kierownik projektu, prof. dr hab. Lidia Dzierzbicka-Głowacka z Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk.
Optymalizacja zarządzania emisjami nie tylko wpływa korzystnie na środowisko, ale również zwiększa efektywność wykorzystania środków produkcji (takich jak paliwa czy nawozy), co w obecnych realiach rosnących kosztów ma duże znaczenie ekonomiczne. System będzie również obliczał wskaźniki ekonomiczne dla produkcji roślinnej i zwierzęcej. W przyszłości oczekuje się wzrostu zapotrzebowania rynku na produkty pochodzące z gospodarstw niskoemisyjnych.
Pilotażowe wdrożenie systemu EnviAgri odbędzie się w województwie pomorskim, a docelowo aplikacja ma być ogólnodostępna dla rolników, doradców, uczniów, studentów i nauczycieli kierunków rolniczych.
Metodologia EnviAgri
Model EnviAgri opiera się na czterech głównych filarach: cyfryzacji, standaryzacji, legislacji oraz popularyzacji.
W ramach bloku Cyfryzacja opracowany zostanie cyfrowy model gospodarstwa, zasilany zarówno danymi eksperckimi, jak i informacjami charakterystycznymi dla danego gospodarstwa, wprowadzanymi przez użytkownika dzięki interfejsu (moduł A). Dodatkowo system uwzględnia dane zewnętrzne, m.in. meteorologiczne (np. model UM z ICM UW), dane o składnikach z opadów atmosferycznych oraz informacje glebowe z IUNG-PIB (moduł A1).
Po wprowadzeniu danych wejściowych uruchamiany jest Moduł obliczeniowy B, zawierający osiem funkcjonalnych podmodułów (aplikacji webowych B1–B8), działających równolegle. Każda aplikacja posiada unikalne algorytmy oraz zestaw wskaźników, bazujących na nowych lub udoskonalonych modelach empirycznych.
Wyniki obliczeń trafiają do Modułu C, odpowiedzialnego za prezentację i przetwarzanie wyników. Modele te zostaną wdrożone w praktyce, w pierwszej kolejności w gospodarstwach objętych pilotażem w województwie pomorskim, wspierając rozwój edukacji i doradztwa w zakresie rolnictwa niskoemisyjnego.
Rysunek. Schemat strukturalny cyfrowego modelu systemu EnviAgri (źródło IOPAN)
Projekt „Cyfrowy system wspomagania produkcji rolnej przyjaznej dla środowiska – EnviAgri” realizowany przez: Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk – Lider projektu, Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy, Instytut Technologiczno-Przyrodniczy – Państwowy Instytut Badawczy i Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Lubaniu. Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. Lidia Dzierzbicka-Głowacka z Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk. Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu Gospostrateg IX, realizowany w latach 2024-2027 (Nr Umowy: GOSPOSTRATEG9/000T/22/P).
