3 tygodni temu
Pryszczyca jest wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną zwierząt. Jej skutki istotnie uderzają w gospodarkę kraju, gdzie stwierdzono wirusa oraz państw sąsiadujących. Czy można zabezpieczyć zwierzęta przed pryszczycą, w jaki sposób?
Pryszczyca jest groźną chorobą wirusową atakującą parzystokopytne zwierzęta zarówno te hodowlane (bydło, trzoda chlewna, owce, kozy, lamy, bawoły), jak i dziko żyjące (jelenie, sarny, daniele, dziki). Schorzenie to w Polsce nie występowało od 1971 roku. W pierwszych dniach tego roku ogniska pryszczycy odnotowano w Niemczech, a ostatnio na Słowacji, w Austrii i na Węgrzech. Jest schorzeniem bardzo trudnym w zwalczaniu, powoduje poważne straty ekonomiczne, niebezpieczna jest też dla ludzi.
Przebieg choroby
Przebieg schorzenia może być różny, zależny od gatunku i odporności osobniczej. Młode zwierzęta częściej padają (do 20%), śmiertelność dorosłych nie przekracza 1-5%. Od chorych zwierząt zarażają się też ludzie. Nie jest ona jednak tak groźna jak dla zwierząt. Ma zwykle łagodny przebieg i nie zbiera śmiertelnego żniwa.
Zakażenie pryszczycą
Zwierzęta zarażają się drogą powietrzną, przez kontakt z zakażonymi zwierzętami, ich odchodami, zjadaną paszą, wodą, wydzielinami itp. Wirusy przenosi również obsługa zwierząt wnosząc wirusa na rękach, obuwiu, odzieży, kołach samochodu czy w odpadkach kuchennych. Istotnym wektorem schorzenia mogą być obecne w budynkach inwentarskich gryzonie (myszy, szczury), psy, koty czy ptaki.
Objawy pryszczycy
Pryszczyca objawia się podwyższoną temperaturą, i apatią. Na błonie śluzowych jamy ustnej, w szparze racic tworzą się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Choroba może skutkować obniżeniem produkcji mlecznej i przyrostami masy ciała. Wirus przez zarażone zwierzęta wydalany jest na ok. 4 dni przed wystąpieniem objawów choroby. Przeżuwacze mogą być nosicielami wirusa pryszczycy choćby przez 3 lata. Zwierzęta wydalają wirusa w wydychanym powietrzu oraz wydzielinami i wydalinami. Źródłem zakażenia mogą być też mięso, mleko oraz ich przetwory. Trzoda chlewna zakaża się doustnie (podczas jedzenia, picia lub rycia w ziemi).
Zabezpieczanie przed pryszczycą
Zwierzęta bezpośrednio zakażają się ze zwierzęcia na zwierzę, np. w oborze, pastwisku, podczas transportu, wystaw itp. kontaktów.
W celu ochrony stada przed wniknięciem wirusa pryszczycy należy pamiętać, żeby zwierzęta wprowadzane do niego pochodziły z wiadomego źródła i były wyposażone w świadectwo zdrowia potwierdzające ich pochodzenie i status zdrowotny.
Za każdym razem powinno objąć się nowe osobniki 7-14 dniową kwarantanną. Oprócz tego niezbędne jest przestrzeganie zasad bioasekuracji.
Trzeba m. in. nie tylko nosić czyste obuwie i odzież podczas kontaktu ze zwierzętami, ale także zaopatrzyć się w środki do dezynfekcji np. maty czy bramy, wanny dezynfekcyjne.
Należy zabezpieczyć ściółkę, stosowaną w oborach lub chlewni przed kontaktem z dzikim ptactwem.
Odwiedzający gospodarstwo goście nie powinni mieć kontaktu ze zwierzętami. Trzeba też w pomieszczeniach w których przebywają zwierzęta pobyć się gryzoni.
Gdy w gospodarstwie pojawia się pryszczyca
Światowa Organizacja ds. Zdrowia Zwierząt (OIE) Polskę uznaje za kraj urzędowo wolny od pryszczycy (FMD). Informacje dotyczące występowania FMD na świecie można znaleźć w Internecie na stronie OIE.
Pryszczyca jest wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną zwierząt. Jej skutki istotnie uderzają w gospodarkę kraju, gdzie stwierdzono wirusa oraz państw sąsiadujących. Straty ponosi przemysł mięsny oraz chów i hodowla zwierząt. Wirus stabilnie zachowuje się w środowisku i może być przenoszony z wiatrem na większe odległości.
Straty powodują upadki zwierząt, koszty likwidacji stad (ognisk choroby) oraz wypłacanych odszkodowań. Wstrzymaniu ulega obrót i eksport zwierząt gatunków wrażliwych na pryszczycę. Podobnie dotyczy to też mięsa i produktów pozyskiwanych od tych zwierząt.
Choroba zwalczana z urzędu
Zapobieganie i zwalczanie pryszczycy jest zadaniem rolników i lekarzy wet. na całym świecie. Kluczową rolę odgrywa przestrzeganie higieny w oborach, chlewniach, gospodarstwach oraz podczas transportu zwierząt. Czystość i higiena odgrywają kluczową rolę.
Pryszczycę zwalcza się z urzędu. Obowiązujące w Unii Europejskiej przepisy wymagają zgłoszenia podejrzenia wystąpienia pryszczycy. Gospodarstwo zostaje zamknięte.
W przypadku potwierdzenia choroby (po wykonaniu analizy próbek krwi) stado podlega, likwidacji. Zwierzęta wrażliwe na pryszczycę zostają uśmiercone, podobnie jak zwierzęta gospodarskie w sąsiednich gospodarstwach w promieniu jednego kilometra.
Rolnikowi w takiej sytuacji przysługuje odszkodowanie z budżetu państwa. W promieniu 3 kilometrów obowiązuje zakaz transportu zwierząt przez 15 dni, po czym dozwolone są jedynie przejazdy do ubojni na podstawie specjalnego zezwolenia. Mleko jest przetwarzane oddzielnie. Obszar monitorowania jest ustanowiony w promieniu 10 kilometrów.
Środki zapobiegawcze podejmowane są często w przypadku ujawnienia przypadków pryszczycy w sąsiednich krajach. W takim przypadku opony samochodów dezynfekowane są na granicach kraju. Taki stan obowiązuje przez 30 dni. jeżeli w tym czasie nie wystąpią nowe przypadki, stan wyjątkowy po przeprowadzeniu dezynfekcji zostaje znoszony.
Zwalczanie wirusa pryszczycy
Wirus pryszczycy jest bardzo odporny. Może utrzymywać się przez wiele miesięcy w oborze, glebie, ściółce, paszy itp. i wielokrotnie być źródłem zakażenia (powodować nowe przypadki choroby). Można go unieszkodliwić jedynie dzięki kwasu cytrynowego lub mrówkowego lub wysokiej temperatury. Możliwa jest również dezynfekcja z użyciem formaldehydu lub ciepła (powyżej temperatury 60o C).
Istnieje obowiązek zgłaszania podejrzeń co do wystąpienia pryszczycy w gospodarstwie. Zwalczanie pryszczycy na szerszą skalę polega na kontrolach granicznych, mające na celu zapobieganie sprzedaży chorych zwierząt i transportowaniu ich między krajami, tworzeniu kampanii dla rolników odnośnie do tego czym jest pryszczyca i jak należy się przed nim chronić itp.
