Regionalny słownik gwarowy: ocal od zapomnienia mowę swojej okolicy

Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi ogłosił konkurs „Kolekcjoner słów gwarowych”. To wyjątkowa okazja dla miłośników lokalnej mowy, by stworzyć własny słownik gwarowy i zachować dziedzictwo językowe swojej okolicy.

Język regionalny to nie tylko sposób porozumiewania się — to kod kulturowy, pamięć pokoleń i część tożsamości. Dlatego każda inicjatywa na rzecz jego ochrony jest bezcenna. Konkurs „Kolekcjoner słów gwarowych” zachęca wszystkich pasjonatów regionalnej mowy do stworzenia dzieła — lokalny słownik gwarowy. Może on stać się trwałym śladem lokalnej historii i języka.

Słownik gwarowy jako zapis żywej kultury

Słownik gwarowy to nie tylko zbiór słów, ale także dokumentacja dziedzictwa kulturowego. W ramach konkursu „Kolekcjoner słów gwarowych” można przygotować słownik w jednej z trzech kategorii:

• alfabetycznej,
• tematycznej,
• frazowej.

Każda forma jest wartościowa, o ile służy zachowaniu unikatowych wyrażeń i zwrotów charakterystycznych dla danej społeczności.

Co więcej, mile widziane są także dodatki: opisy historii regionu, mapki terenowe, zdjęcia oraz teksty gwarowe, czyli opowiadania, podania czy wspomnienia. To wszystko czyni słownik nie tylko dokumentem językowym, ale także emocjonalną kroniką lokalnej pamięci.

Kto może stworzyć słownik gwarowy i jak wziąć udział?

Do udziału zaproszeni są wszyscy, którzy czują potrzebę dokumentowania mowy swojej wsi. Ściśle mówiąc, lokalni kolekcjonerzy gwary niezależnie od wieku czy wykształcenia. Warunkiem jest przygotowanie słownika o objętości min. 50 stron (ok. 90 tys. znaków) w formacie DOC i PDF. Gotową pracę należy przesłać drogą elektroniczną wraz z formularzem zgłoszeniowym do 30 września 2025 r.

Formularze zgłoszeniowe, w tym dla współautora/ów należy pobrać ze strony NIKiDW. Natomiast zgłoszenia należy kierować na adres: [email protected].

W przypadku współautorstwa konieczne jest dołączenie podpisanych formularzy dla wszystkich z autorów.

Regionalny słownik gwarowy z szansą na publikację

Nagroda w konkursie to nie tylko satysfakcja z ocalenia części językowej tradycji. Zwycięskie prace w każdej z trzech kategorii zostaną wydane drukiem w 2026 r. przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi. To ogromna szansa dla wszystkich regionalisty i pasjonata języka – by jego słownik gwarowy trafił do szerszego grona czytelników i stał się narzędziem edukacyjnym i dokumentacyjnym dla przyszłych pokoleń.

Podsumowanie: słownik gwarowy w konkursie „Kolekcjoner słów gwarowych”

Źródło: NIKiDW